سوره دخان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سوره
دخان سوره چهل و چهارم
قرآن بوده و در جزء بیست وپنجم قرآن قرار دارد و مکی می‌باشد.
منظور از
دخان، ماده گازی شکل و شبیه دود است که در پایان
جهان و در آستانه
قیامت، صفحه
آسمان را می‌پوشاند. واژه «
دخان» دو بار در
قرآن به کار رفته است: در
آیات ۱۱
سوره فصلت : (ثم استوی الی السماء وهی
دخان)
و ۱۰ سوره
دخان: (فارتقب یوم تاتی السماء بدخان مبین).
مفسران درباره معنای «
دخان» در آیه، نظریه‌های مختلفی ابراز کرده‌اند.
غرض
سوره این است که کسانی را که به کتاب
خدا شک دارند از
عذاب دنیا و عذاب
آخرت انذار کند. و این غرض را در این سیاق بیان می‌کند که: قرآن کتابی است روشن که از ناحیه خدا نازل شده بر کسی که او به سوی
مردم گسیل داشته، تا انذارشان کند. و به این منظور نازل کرده تا رحمتی از او به بندگانش باشد. و در بهترین شب نازل کرده،
شب قدر که در آن
شب هر امری بطور خلل ناپذیری تقدیر می‌شود.
سپس می‌فرماید: مردم- یعنی کفار- در باره آن خود را به شک می‌اندازند، و با هوی و هوس خود بازی می‌کنند، و به زودی عذابی دردناک در
دنیا از هر سو ایشان را احاطه می‌کند، آن گاه به سوی پروردگار خود برمی گردند، و خداوند بعد از فصل
قضاء و محاسبه دقیق با عذابی جاودانه از ایشان
انتقام می‌گیرد.
آن گاه برای آنان مثالی در خصوص عذاب دنیوی می‌آورد و آن داستان
حضرت موسی علیه‌السّلام است، که به سوی
قوم فرعون و برای نجات
بنی اسرائیل گسیل شد، و فرعونیان او را تکذیب کردند، و خداوند به همین جرم در دریا غرقشان کرد.
و سپس برای عذاب دومشان که آن را انکار می‌کردند، یعنی بازگشت به خدا در روز فصل قضا (قیامت) چنین اقامه
حجت می‌کند که: قیامت آمدنی است، چه بخواهند و چه نخواهند. و در آخر پاره‌ای از اخبار
قیامت را و آنچه بر سر مجرمین می‌آید و آنچه از انواع عذاب به آنها می‌رسد، برشمرده، و نیز بخشی از ثواب‌هایی را که به
متقین می‌رسد که عبارت است از حیات طیب و مقام کریم، بیان می‌کند.
۱. این سوره ۵۹ آیه به عدد کوفی، ۵۷ آیه به عدد بصری، ۵۶ آیه به عدد حجازی و شامی، ۳۴۶ کلمه و ۱۴۳۱ یا ۱۴۷۵ حرف دارد.
۲. در ترتیب نزول، شصت و چهارمین و در قرآن چهل و چهارمین سوره است و پس از
سوره زخرف و پیش از
سوره جاثیه در مکه نازل شد.
۳. از نظر
کمیت از
سوره‌های مثانی وکمتر از یک حزب قرآن است.
۴. گفته‌اند یک آیه منسوخ دارد.
۵. بیست و پنجمین سوره‌ای که با
حروف مقطعه آغاز می‌شود، پنجمین سوره از
سور حوامیم و نیز پنجمین سوره از سوره‌های دارای
سوگند است.
۱. بیان عظمت قرآن در قالب سوگند، و نزول قرآن در شب قدر؛
۲. خداشناسی؛
۳.
خلقت آسمان و
زمین و هدف آفرینش؛
۴. نشانه‌های آستانه وقوع قیامت؛
۵. بخش‌هایی از
تاریخ بنی اسرائیل (فرعون و قومش).
از آن به مناسبت در باب
صلات سخن گفته‌اند.
سوره
دخان از
حوامیم است و
قرائت آن در نمازهاى
واجب و
مستحب،
در شب
یا
روز جمعه و نیز صد مرتبه در هر
شب از شبهاى ماه
رمضان مستحب است
فرهنگ نامه فارسی علوم قرآن، برگرفته از مقاله «حم دخان». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام،ج۳، ص۵۸۶.
