• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دُخان (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





دُخان (به ضم دال و فتح خاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای دود است.
منظور از آن گازهاى برخاسته از زمين است كه به قدرت خدا، جوّ زمين را تشكيل دادند.
این واژه فقط يک بار در «نهج البلاغه» به‌کار رفته است.




دُخان به معنای دود است.



به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:


۲.۱ - دُخانٌ - خطبه ۹۰ (در مورد آسمان)

حضرت علی علیه السلام فرموده: «وَ ناداها بَعْدَ إِذْ هِيَ دُخانٌ مُبينٌ فَالْتَحَمَتْ عُرَى أَشْراجِها وَ فَتَقَ بَعْدَ الارْتِتاقِ صَوامِتَ أَبْوابِها»
«شَرَج» به معنای دستگيره است و اضافه «عرى» بر آن نشان مى‌دهد كه همه آسمان نسبت به همديگر دستگيره است و شايد به معنى «گشاده‌ها» باشد.
«آسمان را پس از آن كه دخان و بخار بود خواند، در نتيجه دستگيره‌اى باز شده‌اش بسته شد، و بعد از بسته بودن درهاى بسته‌ها آن را باز كرد.»
اين كلمه نظير: (ثُمَّ اسْتَوى‌ إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ) مى‌باشد.



این واژه فقط يک بار در «نهج البلاغه» به‌کار رفته است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج ۱، ص ۳۷۹.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج ۶، ص ۲۴۵-۲۴۷.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج ۲، ص ۱۸۵.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۱۸۷، خطبه ۹۰.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج ۲، ص ۱۶۶، خطبه ۸۹.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص ۱۲۸، خطبه ۹۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص ۱۸۳، خطبه ۹۱.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۲، ص ۷۲۹.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۲، ص ۷۳۲-۷۳۳.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج ۴، ص ۸۳.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ۶، ص ۳۵۰.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج ۶، ص ۴۱۹.    
۱۳. فصلت/سوره۴۱، آیه ۱۱.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۱۸۷، خطبه ۹۰.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دخان»، ج۱، ص۳۷۹.    






جعبه ابزار