سعر (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سُعْر (به ضم سین
و سکون عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای فروزان شدن آتش
و فروزاندن آن است. از مشتقات سُعْر که در قرآن کریم به کار رفته است
سَعیر (به فتح سین) است. سَعیر از نامهای جهنم است
و جمع آن
سُعُر میباشد.
سُعْر به معنای فروزان شدن
آتش و فروزاندن آن است.
راغب گفته: سعر، التهاب
و شعلهور شدن آتش است
و ثلاثی و تفعيل
و افعال آن همه به معنى افروختن است
و مسعر چوبى است كه افروخته شود.
در
اقرب آمده «سَعَّرَ النَّارَ
وَ الْحَرْبَ: أَوْقَدَهُمَا
وَ أَشْعَلَهُمَا
وَ هَيَّجَهُمَا».
(وَ إِذَا الْجَحِيمُ سُعِّرَتْ • وَ إِذَا الْجَنَّةُ أُزْلِفَتْ) (
و در آن هنگام كه دوزخ شعلهور گردد،
و بهشت نزديک شود.)
اذا شرط مستقبل است از اين آيه فهميده میشود كه جهنّم هنوز افروخته نشده در آينده فروزان خواهد گرديد.
سَعير از نامهاى
جهنّم است
و اين به واسطه افروخته شدن آن است.
و فعيل در اينجا به تصديق راغب به معنى
مفعول است
و در بعضى آيات به جاى جهنّم به كار رفته مثل
(إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَيَصْلَوْنَ سَعِيراً) (در حقيقت، تنها آتش مىخورند؛
و به زودى در شعلههاى آتش دوزخ مىسوزند.)
(وَ أَعْتَدْنا لِمَنْ كَذَّبَ بِالسَّاعَةِ سَعِيراً) (
و ما براى كسى كه قيامت را
تکذیب كند، آتشى شعلهور
و سوزان فراهم كردهايم!)
و در بعضى آيات حال
و وصف جهنّم آمده نظير
(وَ كَفى بِجَهَنَّمَ سَعِيراً)»
«بس است جهنم افروخته.»
اين كلمه شانزده بار در قرآن آمده است.
و در تمام موارد در جهنّم
آخرت به كار رفته جز در آيه
(وَ مَنْ يَزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنا نُذِقْهُ مِنْ عَذابِ السَّعِيرِ) (
و هر كدام از آنها كه از فرمان ما سرپيچى مىكرد، او را از
عذاب آتش سوزان مىچشانديم!)
اين آيه درباره مسخر بودن
شیاطین به
سلیمان است
و ظاهرا مراد از آن
عذاب دنيا كه خدا به آنها فهمانده بود در صورت سرپيچى از طاعت سليمان گرفتار
عذاب خواهند بود.
و نيز در آيه
(وَ جَعَلْناها رُجُوماً لِلشَّياطِينِ وَ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذابَ السَّعِيرِ) (
و آنها (شهابها) را تيرهايى براى راندن شياطين قرار داديم،
و براى آنان
عذاب آتش فروزان فراهم ساختيم.)
شايد مراد از
عذاب سعير تيرهاى
شهاب و همان
رجوم باشد.
سُعُر (به ضم س، ع) جمع سَعير
و دو بار در قرآن آمده است.
(فَقالُوا أَ بَشَراً مِنَّا واحِداً نَتَّبِعُهُ إِنَّا إِذاً لَفِي ضَلالٍ وَ سُعُرٍ) (
و گفتند: آيا ما از بشرى از جنس خود پيروى كنيم؟! اگر چنين كنيم در
گمراهی و جنون خواهيم بود.)
(إِنَّ الْمُجْرِمِينَ فِي ضَلالٍ وَ سُعُرٍ) (مجرمان در گمراهى
و شعلههاى آتشند.)
در آيه اول احتمال دادهاند كه سُعُر مفرد
و به معنى
جنون يا
رنج باشد
و آن به سياق آيه مناسب است.
صحاح در ذيل آيه فوق از
فرّاء نقل كرده كه سُعُر به معنى
رنج و عذاب است
و گويد: السعر الجنون
و به
شتر ديوانه گويند:نافة مسعورة.
طبرسی و اقرب نيز بدان تصريح كردهاند.
معنى آيه اول:
قوم ثمود گفتند: آيا بشرى را كه يكى از ماست پيروى كنيم در اين صورت در گمراهى
و ديوانگى هستيم. ولى آن در آيه دوّم جمع سعير است يعنى: گناهكاران در گمراهى از
سعادت و در آتشهاى افروختهاند.
قرشی بنایی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سعر»، ج۳، ص۲۶۷.