زَفِیرٌ وَ شَهِیقٌ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَفِیرٌ وَ شَهِیقٌ:(فَفي النّارِ لَهُمْ فيها زَفيرٌ وَ شَهيقٌ) «زَفِیرٌ وَ شَهِیقٌ»• «زَفِیرٌ» (با فتح زاء و کسر فاء) در اصل به معنای فریاد کشیدنی است که با بیرون فرستادن نفس توام باشد.
• «شَهِیقٌ» (با فتح شین و کسر هاء) به معنای ارتفاع و به‌درون کشیدن نفس است.
«زفير» در اصل به معنای فرياد كشيدنى است كه با بيرون فرستادن نفس توأم باشد، و بعضى گفته‌اند فرياد نفرت‌انگيز
الاغ در آغاز «زفير» و در پايانش «شهيق» ناميده مى‌شود.
و به هر حال در این آیه اشاره به فرياد و ناله‌اى است كه از غم و اندوه برمى‌خيزد. اين احتمال نيز وجود دارد كه اين زفير و ناله غم‌انگيز تنها مربوط به عابدان نباشد بلكه شياطينى كه معبودشان بودند نيز در اين امر با آن‌ها شريكند.
به موردی از کاربرد «زَفِیرٌ وَ شَهِیقٌ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(فَأَمّا الَّذينَ شَقواْ فَفي النّارِ لَهُمْ فيهَا زَفيرٌ وَ شَهیقٌ) «امّا كسانى كه بدبخت شدند، در آتشند؛ و براى آنان در آن جا، ناله‌هاى دردناک و نعره‌هاى طولانى است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
زفیر به معنای ابتداى عرعر خران و
شهیق به معناى آخر آن است.
و در
کشاف گفته: زفير به معناى كشيدن نفس و شهيق به معناى برگرداندن آن است. و
راغب در
مفردات گفته: زفير به معناى نفس كشيدن پى‌در‌پى است، به نحوى كه قفسه سينه بالا بيايد، و شهيق هم به معناى طول زفير است، و هم به معناى برگرداندن نفس است، هم چنان كه زفير به معناى فرو بردن نفس نيز هست، و در
قرآن در
آیه (لَهُمْ فيها زَفيرٌ وَ شَهيقٌ) و در آيه سَمِعُوا لَها تَغَيُّظاً وَ زَفِيراً
و آيه
(سَمِعُوا لَها شَهِيقاً) آمده، و اصل آن از جبل شاهق است كه به معناى كوه طولانى و بلند است. و اين چند معنا بطورى كه ملاحظه مى‌فرماييد قريب به هم هستند و تو گويى در كلام استعاره‌اى به كار رفته، و منظور اين است كه اهل
جهنم نفس‌هاى خود را به سينه‌ها فرو برده با بلند كردن
صدا به
گریه و
ناله آن را برمى‌گردانند، همان‌طور كه خران صدا بلند مى‌كنند، و ناله‌شان از شدت حرارت
آتش و
عظمت مصیبت و گرفتارى است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «زفیر و شهیق»، ص ۲۴۸.
