زفر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَفْر (به فتح زاء و سکون فاء) و
زَفیر (به فتح زاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای صدای آتش به وقت اشتعال و دم و بازدم است. این ماده به همین معنی چهار بار در «نهج» آمده است.
امام علی (علیه‌السّلام) درباره توصیف
آتش جهنم و هشدار از
عذاب جهنم از این واژه استفاده کرده است. مشتق این ماده در
نهج البلاغه به صورت:
زَوافر (به فتح زاء) جمع زافره به معنی ستون آمده است.
زَفْر و
زَفیر چند معنی دارد از جمله صدای آتش به وقت اشتعال است. در لغت آمده: «زفر النار زفرا: سمع لها صوت لتوقّدها»
امام (علیه‌السّلام) درباره آتش جهنّم فرموده:
«ونَار شَدِيد كَلَبُهَا، عَال لَجَبُهَا، سَاطع لَهَبُهَا، مُتَغَيِّظ زَفِيرُهَا» «آتشی که سیر نشدنش شدید است، صیحه‌اش بلند است، شعله‌اش گسترده است، صدایش با هیجان است.» (نعوذ باللّه منها).
(شرح‌های خطبه:
)
درباره:
«وَظَنُّوا أَنَّ زَفِيرَ جَهَنَّمَ وَشَهِيقَهَا فِي أُصُولِ آذَانِهِمْ» (و صداى ناله و به هم خوردن زبانه‌هاى آتش جهنّم با آن وضع مهيبش در درون گوششان طنين انداز است.)
(شرح‌های خطبه:
) گفته‌اند: شهیق صدای آتش است که شدیدتر از «زفیر» است و آن دو در انسان به معنی بازدم و دم است در انسان‌های اندوهناک.
در مذمّت اصحابش فرموده:
«وَمَاأَنْتُمْ بِرُكْن يُمَالُ بِكُمْ، وَلاَ زَوَافِرُ عِزٍّ يُفْتَقَرُ إِلَيْكُمْ» زوافر جمع زافره به معنی ستون است یعنی: «شما نه رکنی هستید که به وسیله شما به سوی
دشمن میل و هجوم شود و نه ستون‌های عزت هستید که به شما احتیاج پیدا شود.»
(شرح‌های خطبه:
)
این لفظ در
خطبه ۱۲۵ نیز آمده است.
این ماده به همین معنی چهار بار در «نهج» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زفر»، ج۱، ص۴۹۶-۴۹۷.
