• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رَأْفَت (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





رَأْفَت (به فتح راء) از واژگان قرآن کریم به معنای رحمت شدید است.
رَئوف (به فتح راء) از واژگان قرآن کریم و همچنین از اسماء حسنی است و معنایش این است که خداوند به عموم اعمّ از گرفتار و غير آن مهربان است.



رَأْفَت : صحاح و اقرب الموارد و طبرسی در ذيل آیه ۱۴۳ بقره رأفة را رحمت شديد گفته‌اند و آن يكى از دو معنى قاموس است.
ولى راغب آن را رحمت و مهربانى مطلق گفته . در المیزان ذيل آيه ۱۴۳ بقره می‌گويد: فرق ما بين رأفت و رحمت با آنكه هر دو در معنى شريكند آن است كه رأفت مخصوص به كسى است كه مبتلى و گرفتار باشد ولى رحمت اعمّ است به مبتلى و غير آن.
ابن اثیر در نهایه رأفت را اخصّ گرفته و گويد: رحمت هم در شيى‌ء محبوب آيد و هم در مکروه از روى مصلحت ولى رأفت فقط در محبوب است.
خلاصه آن كه فرق ميان آن دو در شدّت و ضعف و يا در گرفتار و غير گرفتار است. و نسبت ميان آن دو اعمّ و اخص مطلق است. ولى به نظر می‌آيد كه فرق دوم بهتر است.
و آیه‌ ۲ سوره نور مؤيد اين سخن است زيرا مرد و زن زناکار آنگاه كه تازيانه زده می‌شوند گرفتار و در مصيبت‌اند لذا فرموده‌ (وَ لا تَأْخُذْكُمْ بِهِما رَأْفَةٌ) (و نبايد رأفت و محبّت كاذب نسبت به آن دو شما را از اجراى حكم الهى مانع شود.)


(وَ لا تَأْخُذْكُمْ بِهِما رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللَّهِ) (و نبايد رأفت و محبّت كاذب نسبت به آن دو شما را از اجراى حكم الهى مانع شود.)

۲.۱ - رئوف

رَئوفٌ اسماء حسنی است و يازده بار در قرآن مجيد آمده است.
رَئوفٌ دو بار تنها و نه بار توأم با رحیم‌ آمده است.
(وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ اللَّهُ‌ رَؤُفٌ‌ بِالْعِبادِ) (خداوند شما را از نافرمانى خودش، برحذر مى‌دارد؛ و با اين حال، خدا نسبت به همه بندگان، مهربان است.) همچنين آیه ۲۰۷ بقره .
در ده محل از يازده محل فوق صفت‌ خداوند و در يک محل صفت حضرت رسول اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) آمده است و آن آیه ۱۲۸ توبه است كه فرموده‌ (لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ‌ رَؤُفٌ‌ رَحِيمٌ) (به يقين، پيامبرى از ميان شما به سويتان آمد كه رنجهاى شما بر او سخت است؛ و اصرار بر هدايت شما دارد؛ و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است.)
آياتی‌كه رئوف در آنها توأم با رحيم آمده است عبارت‌اند از (إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ‌ لَرَؤُفٌ‌ رَحِيمٌ) (خداوند، نسبت به مردم، رئوف و مهربان است.) و آیه ۱۱۷ توبه ، آیات ۷ و ۴۷ نحل، آیه ۶۵ حج ، آیه ۲۰ نور ، آیه ۹ حدید ، آیه ۱۰ حشر .
در اين آيات به احتمال قوى مراد آن است كه خداوند به عموم اعمّ از گرفتار و غير آن مهربان است ناگفته نماند در «رحم» خواهد آمد كه رأفت خدا به معنى تأثر و رقّت قلب نيست چنانكه در بشر است و رأفت خدا همان نعمت‌هاى خداست كه خوان كرمش براى عموم گسترده است و از رأفت بزرگش هدایت خلق بوسيله فطرت و پیامبران است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۳۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۷۳.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۵، ص۶۱.    
۴. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۴، ص۱۳۶۲.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۳۱.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۹۷.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۱۴۳.    
۸. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ص۸۱۱.    
۹. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۷۳.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۱۴۳.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۷۹.    
۱۲. ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة، ج۲، ص۱۷۶.    
۱۳. نور/سوره۲۴، آیه۲.    
۱۴. نور/سوره۲۴، آیه۲.    
۱۵. نور/سوره۲۴، آیه۲.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۵۰.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۱۱۳.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۷۹.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۹۵.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۹۷.    
۲۱. نور/سوره۲۴، آیه۲.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۵۰.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۱۱۳.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۷۹.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۹۵.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۹۷.    
۲۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۳۰.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۲۴۶.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۵۷.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۳۵.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۳۲.    
۳۳. بقره/سوره۲، آیه۲۰۷.    
۳۴. توبه/سوره۹، آیه۱۲۸.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۰۷.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۵۶۱.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۴۱۱.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۴۸.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۳۰.    
۴۰. بقره/سوره۲، آیه۱۴۳.    
۴۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۲.    
۴۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۴۸۹.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۳۲۵.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۹۸.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۷.    
۴۶. توبه/سوره۹، آیه۱۱۷    
۴۷. نحل/سوره۱۶، آیه۷.    
۴۸. نحل/سوره۱۶، آیه۴۷.    
۴۹. حج/سوره۲۲، آیه۶۵.    
۵۰. نور/سوره۲۴، آیه۲۰.    
۵۱. حدید/سوره۵۷، آیه۹.    
۵۲. حشر/سوره۵۹، آیه۱۰.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «رأفة»، ج۳، ص۳۳.    






جعبه ابزار