حَذَر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَذَر (به فتح حاء و ذال) از
واژگان قرآن کریم به معنای پرهیز و احتیاط است.
مشتقات
حَذَر که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
یَحْذَر (به فتح یاء، سکون حاء و فتح ذال) به معنای بیم دارند؛
فَاحْذَرْهُم (به فتح فاء، سکون حاء و فتح ذال) به معنای پس از آن‌ها بپرهیز؛
حِذْرَهُم (به کسر حاء و سکون ذال) به معنای احتیاط کردن و اسلحه گرفتن؛
حاذِرُون (کسر ذال) به معنای آماده پیکاریم؛
مَحْذُوراً (به فتح میم، سکون حاء و ضم ذال) به معنای حذر کردنی است.
حَذَر به معنی پرهیز است.
راغب آن را احتراز از شی‌ء مخوف گفته است.
به مواردی از
حَذَر که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(یَحْذَرُ الْمُنافِقُونَ اَنْ تُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ سُورَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بِما فِی قُلُوبِهِمْ) «
منافقان بیم دارند از آن‌که
سوره‌ای نازل شود و به آن‌ها از آن‌چه در ضمیرشان هست خبر دهد.»
یَحْسَبُونَ کُلَّ صَیْحَةٍ عَلَیْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ «هر فریاد را بر علیه خود گمان می‌کنند آن‌ها دشمنند پس از آن‌ها بپرهیز.»
با مراجعه به موارد استعمال خواهیم دید که آن به معنی
ترس نیست بلکه به معنی پرهیز و
احتیاط از خطر آینده است.
«احتیاط و
اسلحه خود را برگیرند.»
معلوم است که مراد از «حذر» غیر از اسلحه است یعنی هم احتیاط بدارند و هم اسلحه برگیرند. ذیل
آیه می‌گوید: اگر از باران و مرض در زحمت شدند اشکال ندارد که سلاح خویش را بگذارند ولی احتیاط بدارند.
(و ما همگى آماده پيكاريم.)
این سخن اعلامیه
فرعون بر مردم است در قبال
موسی (علیه‌السّلام) و یاران او که گفت: اینان عدّه اندکی هستند... و ما همه در احتیاطیم و آماده‌ایم و مراقب اوضاعیم.
«از عذاب
خدا می‌ترسند حقّا که
عذاب پروردگارت حذر کردنی است.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حذر»، ج۲، ص۱۱۳-۱۱۴.
