• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَذَر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَذَر (به فتح حاء و ذال) از واژگان قرآن کریم به معنای پرهیز و احتیاط است.
مشتقات حَذَر که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
یَحْذَر (به فتح یاء، سکون حاء و فتح ذال) به معنای بیم دارند؛
فَاحْذَرْهُم (به فتح فاء، سکون حاء و فتح ذال) به معنای پس از آن‌ها بپرهیز؛
حِذْرَهُم (به کسر حاء و سکون ذال) به معنای احتیاط کردن و اسلحه گرفتن؛
حاذِرُون (کسر ذال) به معنای آماده پیکاریم؛
مَحْذُوراً (به فتح میم، سکون حاء و ضم ذال) به معنای حذر کردنی است.


حَذَر به معنی پرهیز است.
راغب آن را احتراز از شی‌ء مخوف گفته است.


به مواردی از حَذَر که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - یَحْذَر (آیه ۶۴ سوره توبه)

(یَحْذَرُ الْمُنافِقُونَ اَنْ تُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ سُورَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بِما فِی قُلُوبِهِمْ‌)
«منافقان بیم دارند از آن‌که سوره‌ای نازل شود و به آن‌ها از آن‌چه در ضمیرشان هست خبر دهد.»

۲.۲ - فَاحْذَرْهُمْ‌ (آیه ۴ سوره منافقون)

یَحْسَبُونَ کُلَّ صَیْحَةٍ عَلَیْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ‌
«هر فریاد را بر علیه خود گمان می‌کنند آن‌ها دشمنند پس از آن‌ها بپرهیز.»
با مراجعه به موارد استعمال خواهیم دید که آن به معنی ترس نیست بلکه به معنی پرهیز و احتیاط از خطر آینده است.


۲.۳ - حِذْرَهُم (آیه ۱۰۲ سوره نساء)

(وَ لْیَاْخُذُوا حِذْرَهُمْ‌ وَ اَسْلِحَتَهُمْ..)
«احتیاط و اسلحه خود را برگیرند.»
معلوم است که مراد از «حذر» غیر از اسلحه است یعنی هم احتیاط بدارند و هم اسلحه برگیرند. ذیل آیه می‌گوید: اگر از باران و مرض در زحمت شدند اشکال ندارد که سلاح خویش را بگذارند ولی احتیاط بدارند.


۲.۴ - حاذِرُون (آیه ۵۶ سوره شعراء)

(وَ اِنَّا لَجَمِیعٌ‌ حاذِرُونَ‌...)
(و ما همگى آماده پيكاريم.)
این سخن اعلامیه فرعون بر مردم است در قبال موسی (علیه‌السّلام) و یاران او که گفت: اینان عدّه‌ اندکی هستند... و ما همه در احتیاطیم و آماده‌ایم و مراقب اوضاعیم.


۲.۵ - مَحْذُوراً (آیه ۵۷ سوره اسراء)

(وَ یَخافُونَ عَذابَهُ اِنَّ عَذابَ رَبِّکَ کانَ‌ مَحْذُوراً)
«از عذاب خدا می‌ترسند حقّا که عذاب پروردگارت حذر کردنی است.»


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۱۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۲۲۳.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۲۶۲.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۲۲۳.    
۵. توبه/سوره۹، آیه۶۴.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۳۸.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۲۵.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۴۲.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۷۱.    
۱۰. منافقون/سوره۶۳، آیه۴.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۴۷۳.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۸۱.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۴۰.    
۱۵. نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۹۹.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۶۱.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۱۹.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۶.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۳، ص۱۷۵.    
۲۱. شعراء/سوره۲۶، آیه۵۶.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶۹.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۸۷.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۷۷.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۴.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۰۰.    
۲۷. اسراء/سوره۱۷، آیه۵۷.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۱۷۹.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۱۳۰.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۱۵۸.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۵۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حذر»، ج۲، ص۱۱۳-۱۱۴.    






جعبه ابزار