تَفاوُتٍ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَفاوُتٍ:(خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِن تَفاوُتٍ) «تَفاوُتٍ» (به فتح تاء و ضم واو) به معنای تباعد دو چيز و از دست دادن همديگر است.
آیه مورد بحث مى‌گويد: در خلقت
خداوند رحمان هيچ
نقص و
تضاد و عيبى نمى‌بينى.
با تمام عظمتى كه عالم هستى دارد هرچه هست
نظم است و استحكام و انسجام و تركيبات حساب شده و قوانين دقيق، و اگر بى‌نظمى در گوشه‌اى از جهان راه مى‌يافت آن را به نابودى مى‌كشيد.
از نظام عجيب و شگفت‌انگيزى كه بر يک دانه
اتم و ذرات
الکترون و
پروتون حاكم است گرفته، تا نظامات حاكم بر كلّ
منظومه شمسی و منظومه‌هاى ديگر و كهكشان‌ها، همه در سيطره قوانين دقيقى قرار دارند كه آن‌ها را در مسير خاصى پيش مى‌برند.
به موردی از کاربرد «تَفاوُتٍ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(الَّذي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقًا مّا تَرَى في خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِن تَفاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِن فُطورٍ) «همان كسى كه هفت
آسمان را بر فراز يک‌ديگر آفريد؛ در آفرينش خداوند رحمان هيچ تضاد و عيبى نمى‌بينى. بار ديگر نگاه كن، آيا هيچ شكاف و خللى مشاهده مى‌كنى؟!»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
کلمه تفاوت كه
مصدر باب تفاعل از ماده
فوت است، به معناى اختلاف دو چيز در اوصاف و خصوصيات است.
گويا اين از آن دور و آن از اين دور است، خصوصيات اين در آن نيست و خصوصيات آن در اين نيست، اين كلمه هم در
قرآن آمده مى‌فرمايد:
(ما تَرى في خَلْقِ الرَّحْمنِ مِنْ تَفاوُتٍ) در
خلقت خدا چيزى كه از مقتضاى
حکمت خارج باشد
وجود ندارد.
پس منظور از نبودن تفاوت در
خلق، اين است كه
تدبیر الهى در سراسر
جهان زنجيروار متصل به هم است، و موجودات بعضى به بعض ديگر مرتبطند، به اين معنا كه نتايج حاصله از هر موجودى عايد موجود ديگر مى‌شود، و در نتيجه دادنش به موجوداتى ديگر وابسته و نيازمند است.
در نتيجه
اصطکاک اسباب مختلف در عالم خلقت، و برخوردشان نظير برخورد دو كفه ترازو است كه در سبكى و سنگينى دائما در حال مقابله مى‌باشند، اين مى‌خواهد سبكى كند او نمى‌گذارد، او مى‌خواهد سنگينى كند اين نمى‌گذارد، اين مى‌خواهد بلند شود او نمى‌گذارد، او مى‌خواهد بلند شود اين مانع مى‌شود، و نتيجه اين كشمكش آن است كه ترازودار بهره‌مند مى‌شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تفاوت»، ج۳، ص ۵۰۷.
