• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تَعْمیر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





تَعْمير (به فتح تاء و سکون عین) از واژگان قرآن کریم به معنای اعطاء زندگی، حفظ بنا و ترميم آن است.
مشتقات تَعْمير که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
نُعَمِّرْكُمْ‌ (به ضم نون و فتح عین) به معنای زندگى داديم،
الْعُمْرَةَ (به ضم عین و سکون میم) به معنای عمل عمره،
يَعْمُرُ (به فتح یاء و سکون عین) به معنای آباد می‌کند،
يَعْمُرُوا (به فتح یاء و سکون عین) به معنای آباد کنند،
عِمارَةَ (به کسر عین)به معنای آباد ساختن،
اسْتَعْمَرَكُمْ‌ (به کسر الف، سکون سین و عین و فتح تاء) به معنای خواستن آبادى،
الْمَعْمُورِ (به فتح میم و سکون عین)به معنای بيت المعمور است.


تَعْمير به معنای اعطاء زندگی است.
عُمْرَه: عمل مخصوصى است از اعمال حجّ‌ است.
طبرسی فرموده عمره از عمارة است و آن به معنى زيادت می‌باشد كه آباد كننده زمين آن‌را به وسيله عمارت زيادت مي‌دهد.
نگارنده گويد: بنابر اين علت تسمیه عمره زايد بودن آن بر حجّ است و يا آن، باعث آباد بودن بیت اللّه است.


به مواردی از تَعْمير که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - نُعَمِّرْكُمْ‌ (آیه ۳۷ سوره فاطر)

(أَ وَ لَمْ‌ نُعَمِّرْكُمْ‌ ما يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَّرَ)
«آيا زندگى نداديم به شما آيا زنده نگاه نداشتيم شما را مدتی كه‌ پند شنو در آن متذكر می‌شد؟!.»

۲.۲ - الْعُمْرَةَ (آیه ۱۹۶ سوره بقره)

(وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ‌)
حجّ و عمره را برای خدا به اتمام برسانید.)
عمره چنين است كه شخص از میقات، احرام بسته، وارد مکّه می‌شود، هفت بار کعبه را طواف كرده در مقام ابراهیم (علیه‌السّلام) نماز طواف می‌خواند آن گاه ميان دو تلّ صفا و مروه، هفت بار سعی و رفت و آمد می‌كند، سپس به نيّت تقصیر قسمتى از موى شارب (مثلا) را می‌گيرد و با تقصير آن، عمل تمام است.

۲.۳ - يَعْمُرُ (آیه ۱۸ سوره توبه)

(إِنَّما يَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ...)
(مساجد خدا را تنها کسی آباد می‌کند که به خدا و روز بازپسین، ایمان آورده.)
آيا مراد از تعمير حفظ بنا و ترميم آن است يا آباد نگاه داشتن به وسيله نظافت و چراغ روشن كردن و نماز خواندن و غير اينهاست؟ و يا به وسيله اقامت در آن است؟ كه عماره مكان به هر سه معنى آمده است.
به احتمال قوى مراد حفظ بنا و ترميم آن است كه ظهور عمارت در آن است.

۲.۴ - يَعْمُرُوا (آیه ۱۷ سوره توبه)

(ما كانَ لِلْمُشْرِكِينَ أَنْ‌ يَعْمُرُوا مَساجِدَ اللَّهِ ...)
(مشرکان حق ندارند مساجد خدا را آباد کنند.)
ظهورش در ترميم بناست نه زیارت و نماز خواندن است.

۲.۵ - عِمارَةَ (آیه ۱۹ سوره توبه)

(أَ جَعَلْتُمْ سِقايَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا يَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ)
(آیا آب دادن به حاجیان و آباد ساختن مسجدالحرام را، همانند عمل کسی قرار دادید که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و در راه او جهاد کرده است؟! این دو، نزد خدا یکسان نیستند.)
ظهورش در اصلاح بناست.
آيه شريفه گرچه مفهوما اعمّ است ولى جهت نزول آن مبيّن فضيلت علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) است. عیّاشی در تفسیر خود از ابی بصیر از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل كرده كه فرمود به اميرالمؤمنين (صلوات‌اللَّه‌عليه) گفتند: از افضل مناقب خويش ما را خبر ده. فرمود: آرى من و عبّاس و عثمان بن ابی شیبه در مسجد الحرام بوديم. عثمان بن ابى شيبه گفت: رسول خدا كليدهاى کعبه به من داد. عباس گفت: رسول خدا سقاية را كه زمزم باشد به من داده (تأمين آب حاجيان) ولى يا على به تو چيزى نداده است سپس خدا نازل فرموده‌: (أَ جَعَلْتُمْ سِقايَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا يَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ‌).
در مجمع آن‌را به تعبير ديگرى نقل كرده و به جاى عثمان، طلحة آورده و از تفسیر طبری و غيره نيز نقل شده است.

۲.۶ - اسْتَعْمَرَكُمْ‌ (آیه ۶۱ سوره هود)

(هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَكُمْ‌ فِيها ...)
يعنى: «خدا شما را از زمين آفريده و از شما آبادى آن‌را خواسته است.»
استعمار، بنابر استفعال، طلب عمارت است. این عبارت اخراى خلیفة اللّه بودن انسان است. بعضى‌ها آن‌را عمر دادن گفته‌اند ولى بر خلاف ظاهر است.

۲.۷ - الْمَعْمُورِ (آیه ۴ سوره طور)

(وَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ)
«و سوگند به بيت المعمور.»
رجوع شود به «رقّ» و روايات بيت المعمور در كتب روايات و تفسير آمده است.

۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۴۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۸۶.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۳، ص۴۱۱.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۴۳.    
۵. فاطر/سوره۳۵، آیه۳۷.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۶۸.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۴۸.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۳۴۸.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۴۱.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۱۹۶.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۰.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۱۱۲.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۷۶.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۴۲.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۲، ص۵۱۸-۵۱۹.    
۱۶. توبه/سوره۹، آیه۱۸.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۸۹.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۲۶۸.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۰۱-۲۰۲.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۴۰.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۱.    
۲۲. توبه/سوره۹، آیه۱۷.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۸۹.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۲۶۵-۲۶۶.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۰۰.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۳۹.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۱.    
۲۸. توبه/سوره۹، آیه۱۹.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۸۹.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۲۷۱.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۲۰۰.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۴۵.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۲۴.    
۳۴. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیّاشی‌، ج۲، ص۸۳.    
۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۷.    
۳۶. هود/سوره۱۱، آیه۶۱.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۴۶۱.    
۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۳۰۹-۳۱۰.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۸۳-۸۴.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۶۴.    
۴۱. طور/سوره۵۲، آیه۴.    
۴۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۲۳.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۶.    
۴۴. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۶.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۳۴۰-۳۴۱.    
۴۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۹، ص۲۴۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «تعمیر»، ج۵، ص۴۲.    






جعبه ابزار