تعدد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عنوان تعدّد یعنی افزون بر یک که در بسیارى از ابواب
فقه مانند
طهارت،
صلات،
زکات،
صوم،
حج،
نکاح،
طلاق،
حدود و
قصاص به مناسبت سخن رفته به نمونههایى از احکام آن اشاره مىشود.
در
تطهیر لباس و
بدن از برخى نجاسات، تعدّد شستن لازم است، مانند تطهیر بدن یا لباس
نجس شده به
ادرار با
آب قلیل که بنابر قول
مشهور دو بار و بنابر قول گروهى،
ظرف نجس شده به غیر
ولوغ سه بار باید شسته شود.
براى رفع حدثهاى متعدّد همچون
خوابیدن و ادرار کردن، یک
وضو کفایت مىکند به
شرط آنکه مقصود،
رفع طبیعت حدث باشد، امّا اگر مقصود رفع بعضى حدثها باشد بنابر قول برخى، وضو
باطل است.
کسى که
غسلهاى متعدّد- همچون
غسل جنابت،
حیض و
مس میت- بر عهده دارد اگر به
نیت غسل جنابت یا به
نیت همه، یک
غسل کند کافى است.
در
تیمم اگر مبدل منه (چیزى که تیمّم،
بدل از آن انجام مىگیرد) متعدّد باشد، مانند
غسل و وضو براى
مستحاضه، تعیین آن هنگام تیمّم،
واجب است.
در تیمّم بدل از
غسل تعدّد زدن
دست بر
خاک؛ یکى براى
مسح صورت و دیگرى براى مسح دست، بنابر مشهور
واجب است.
در فرض تعدّد
ولی میت، بنابر قول اکثر فقها، قضاى
نماز و
روزه میت بین آنان
توزیع مىگردد. در
تجهیز میت و
اقامه نماز بر او
اذن ولىّ
واجب است. در صورت تعدّد ولىّ در اینکه باید از همه اذن گرفته شود یا اذن بعضى به شرط
عدم مخالفت بعض دیگر با او کفایت مىکند،
اختلاف است.
پدر و
جد پدرى بر بچه
نابالغ و نیز- بنابر قول گروهى- بر
دختر بالغ رشید (غیر
بیوه) در امر
ازدواج ولایت دارند.
اگر آن دو در امر ازدواج وى با هم اختلاف پیدا کنند و هریک براى ازدواج با دختر، مردى را برگزیند، اقدام جدّ
مقدم مىشود؛ ازاینرو در فرض همزمان بودن
عقد هر دو، عقد جدّ
صحیح خواهد بود و در فرض همزمان نبودن، عقد سابق مقدّم مىشود.
تکرار اقامه نماز-
اعم از
جماعت و فرادا- بر میت بنابر مشهور جز بر صاحبان
فضل و
شرف مکروه است.
تعدّد نماز جمعه در محدوده یک
فرسخ صحیح نیست. ازاینرو، از شرایط اقامه نماز
جمعه در یک منطقه، عدم اقامه نماز جمعه دیگر در کمتر از محدوده یک فرسخى آن است.
با تعدّد سبب نماز
آیات، مانند بروز
کسوف و
زلزله در یک زمان، نماز آیات نیز
متعدد مىشود
در مواردى که
ابطال عمدى روزه موجب
کفاره مىشود- مانند ابطال روزه ماه
رمضان بدون
عذر به خوردن و آشامیدن- با تکرار سبب کفّاره در دو روز یا بیشتر، کفّاره نیز تکرار مىشود. در اینکه تعدّد سبب در یک روز موجب تعدّد کفّاره مىگردد یا نه، اختلاف است.
با تعدّد
سبب زکات در یک فرد- مانند آنکه هم
فقیر باشد، هم
عامل جمعآورى زکات و هم
بدهکار-
جایز است براى هر سببى، سهمى از زکات به او داده شود.
با ارتکاب چند سبب از اسباب کفّاره در حال
احرام- مانند
شکار کردن،
پوشیدن لباس دوخته و گرفتن
ناخن- کفّاره نیز متعدّد مىشود. در برخى
محرمات احرام همچون
صید و
آمیزش، تکرار یک سبب نیز بنابر قول
مشهور موجب تعدّد کفّاره خواهد بود.
مرد مىتواند به
عقد دائم چهار
زن و به
عقد موقت بیش از آن براى خود برگزیند
مرد مىتواند تا سه بار
همسر آزاد خود را
طلاق دهد. ازدواج
مجدد پس از طلاق سوم
منوط به ازدواج زن با مردى دیگر و گرفتن طلاق از او است. نه بار طلاق دادن زن
موجب حرمت ابدی وى بر طلاق دهنده مىشود.
از راههاى
اثبات موضوع مورد
نزاع نزد
قاضی،
شهادت است. از شرایط شهادت، تعدّد
شاهد مىباشد .
همچنین از راههاى اثبات موجب
حد- همچون
زنا،
لواط و
سرقت-
اقرار مىباشد که در آن نیز تعدّد
شرط است و با یک بار اقرار ثابت نمىشود.
اگر چند نفر باهم، کسى را بکشند،
ولی مقتول مىتواند همه را
قصاص کند، به شرط آنکه
دیه مازاد بر
دیه مقتول را به آنان برگرداند؛ بنابراین اگر
قاتل دو نفر باشند، ولىّ مىتواند به عنوان قصاص هر دو را بکشد، لیکن باید دیه یکى از آن دو را بپردازد که بین ایشان
تقسیم مىشود.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۲۲.
