بین منفصل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بین منفصل،
لفظ رافع
اجمال لفظ مجمل، و منفصل از آن است.
«مبین» لفظی است که دلالتش واضح باشد و اجمال لفظ مجمل را بیان و روشن کند. در صورتی که این مبین در
آیه دیگری و با فاصله آمده باشد، آن را «
مبین منفصل» می‌نامند؛
۱. (وجوه یومئذ ناضرة الی ربها ناظرة).
این آیه اجمال دارد و با آیه (لا تدرکه الابصار وهو یدرک الابصار)
بیان شده است.
۲. (احلت لکم بهیمة الانعام الا ما یتلی علیکم)
که با آیه (حرمت علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر...)
بیان و روشن شده است.
گاهی مبین منفصل، از
سنت است؛ یعنی
قرآن با
حدیث تبیین می‌شود؛ مانند: (واقیموا الصلاة وآتوا الزکاة)
و (ولله علی الناس حج البیت)
که
افعال نماز، مقدار
نصاب زکات و
مناسک حج در احادیث بیان شده است.
زرکشی به این نکته اشاره می‌کند که
قرینه منفصل - مانند
قرینه متصل - گاهی سبب تعین معنایی می‌شود که اگر این قرینه در بین نبود
کلام، حمل بر معنایی غیر از آن معنا می‌شد، در این صورت «
تخصیص» و «
تاویل» گفته می‌شود، مثل آیه: (فان طلقها فلا تحل له من بعد حتی تنکح زوجا غیره)
که نسبت به آیه: (الطلاق مرتان)
عمومیت
طلاق را- که شامل
طلاق بائن هم می‌شود- به
طلاق رجعی محدود می‌کند، و اگر این قرینه در بین نبود طلاق، حمل بر
عموم می‌شد.
و گاهی این قرینه فقط سبب آشکار شدن مراد از
لفظ می‌شود، به طوری که اگر این
قرینه در بین نبود
مفهوم آیه بر اجمال و
ابهام خود باقی می‌ماند، که در این صورت «بیان» نامیده می‌شود.
مبین متصل.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «بین منفصل».
