مبین منفصل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مبین منفصل به لفظ رافع
اجمال لفظ مجمل، و منفصل از آن اطلاق می‌شود.
«مبین» لفظی است که دلالتش واضح باشد و اجمال
لفظ مجمل را بیان و روشن کند. در صورتی که این مبین در آیه دیگری و با فاصله آمده باشد، آن را «مبین منفصل» می‌نامند؛
مانند:
۱. (وجوه یومئذ ناضرة الی ربها ناظرة).
این آیه اجمال دارد و با
آیه (لا تدرکه الابصار وهو یدرک الابصار)
بیان شده است.
۲. (احلت لکم بهیمة الانعام الا ما یتلی علیکم)
که با آیه (حرمت علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر...)
بیان و روشن شده است.
گاهی مبین منفصل، از
سنت است؛ یعنی
قرآن با
حدیث تبیین می‌شود؛ مانند: (واقیموا الصلاة وآتوا الزکاة)
و (ولله علی الناس حج البیت)
که افعال
نماز ، مقدار
نصاب زکات و
مناسک حج در
احادیث بیان شده است.
زرکشی به این نکته اشاره می‌کند که قرینه منفصل- مانند
قرینه متصل - گاهی سبب تعین معنایی می‌شود که اگر این قرینه در بین نبود
کلام ، حمل بر معنایی غیر از آن معنا می‌شد، در این صورت «
تخصیص » و «
تاویل » گفته می‌شود، مثل آیه: (فان طلقها فلا تحل له من بعد حتی تنکح زوجا غیره)
که نسبت به آیه: (الطلاق مرتان)
عمومیت
طلاق را- که شامل
طلاق بائن هم می‌شود- به
طلاق رجعی محدود می‌کند، و اگر این قرینه در بین نبود طلاق، حمل بر عموم می‌شد.
و گاهی این
قرینه فقط سبب آشکار شدن مراد از لفظ می‌شود، به طوری که اگر این قرینه در بین نبود مفهوم آیه بر اجمال و
ابهام خود باقی می‌ماند، که در این صورت «بیان» نامیده می‌شود.
مبین متصل .
فرهنگ‌نامه علوم قرآن، برگرفته از مقاله«مبین منفصل».
