• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بکائین (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بکائین شماری از صحابه تهیدست و مشتاق جهاد در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بودند.



این واژه از «ب ـ ک ـ ی» به معنای گریستن با صدای بلند آمده است.
[۲] لغت نامه، ج۳، ص۴۲۶۰، «بکاء».
بکائین صحابه تهیدستی بودند که در سال نهم هجرت ، هنگامی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم عازم « تبوک » بود نزد آن حضرت آمدند تا با دریافت زاد و توشه و مرکب ، امکان حضور در آن غزوه را بیابند؛ اما رسول خدا از تجهیز آنان عاجز ماند. آنان که از توفیق شرکت در جهاد ، محروم شده بودند، گریستند. در پی آن آیه ۹۲ توبه در شان ایشان نازل شد: «ولا عَلَی الَّذینَ اِذا ما اَتَوکَ لِتَحمِلَهُم قُلتَ لا اَجِدُ ما اَحمِلُکُم عَلَیهِ تَوَلَّوا واَعیُنُهُم تَفیضُ مِنَ الدَّمعِ حَزَنـًا اَلاّ یَجِدوا ما یُنفِقون و (ایرادی نیست) بر کسانی که چون نزد تو آمدند تا آنان را بر مرکبی سوار کنی، گفتی: مرکبی ندارم که شما را بر آن بنشانم، بازگشتند در حالی که چشمانشان از اندوه اشکبار بود، زیرا چیزی نداشتند که در راه خدا انفاق کنند (و با آن به میدان بروند)».

۱.۱ - نام‌های بکائین

سیره نویسان و مفسران در تعداد و نامهای بکائین اختلاف نظر دارند؛ برخی آنان را ۶ تن و برخی دیگر ۹ نفر دانسته‌اند؛ اما مشهور، شمار آنان را ۷ تن دانسته‌اند؛ نیز در این باره که آنان از یک قبیله یا از قبایل گوناگون باشند نظرها یکسان نیست؛ برخی مفسران آنان را از قبیله مزینه یا از فرزندان مقرن بن عامر مزنی دانسته‌اند. ( بنی مقرن ) در مقابل، گزارشهایی حکایت از آن دارد که ایشان از تیره‌های گوناگون بودند.
به موجب نقلی آنان عبارت است از: سالم بن عمیر از بنی عمرو بن عوف و از بدریّان ، حرمی بن عمرو از بنی واقف ، عبدالرحمن بن کعب از بنی مازن بن نجار ، سلمان بن صخر از بنی المعلی ، عبد الرحمن بن یزید از بنی حارثه ، عمرو بن غنم از بنی سلمه و عبدالله بن عمرو از مُزینه .
در اخبار دیگر نامهای آنان چنین آمده است: معقل بن یسار ، سالم بن عمیر ، عبدالله بن مغفل ، عبدالله بن کعب ، عرباض بن ساریه ، علیة بن زید از بنی جاریه و عمرو بن حمام بن جموح . جز نامهای یاد شده، از کسانی دیگر نیز نام برده شده است.
گویند: هنگامی که آنان از رفتن خود مایوس شده، گریستند، یامین یا ابن یامین نضیری دو تن را تجهیز کرده و با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم )همراه شدند. عباس بن عبد المطلب و عثمان بن عفان نیز هر یک دو تن را مهمان خود کردند. در گزارش واقدی آمده است که عثمان سه تن را همراه خود برد.


اسباب النزول؛ اسد الغابة فی معرفة الصحابه؛ البحر المحیط فی التفسیر؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ تفسیر القمی؛ جامع البیان عن تاویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ جمهرة انساب العرب؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالماثور؛ زادالمسیر فی علم التفسیر؛ سیر اعلام النبلاء؛ السیرة النبویه، ابن هشام؛ الطبقات الکبری؛ لغت نامه؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ المغازی؛ مفردات الفاظ القرآن.


۱. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القران، ص۱۴۱، «بکی».    
۲. لغت نامه، ج۳، ص۴۲۶۰، «بکاء».
۳. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۳، ص۹۹۳-۹۹۴.    
۴. حمیری، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۹۴۵.    
۵. بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۱۲۵.    
۶. توبه/سوره۹، آیه۹۲.    
۷. واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، ص۲۱۲.    
۸. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تاویل آی القرآن، ج۱۱، ص۶۲۳.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۰۴.    
۱۰. ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابه، ج۳، ص۲۴۹.    
۱۱. ابن جوزی، عبدالرحمان بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، ج۲، ص۲۸۹.    
۱۲. اندلسی، ابوحیان، البحر المحیط فی التفسیر، اندلسی، ابوحیان، ج۵، ص۴۸۳.    
۱۳. اندلسی، ابوحیان، البحر المحیط فی التفسیر، ج۵، ص۴۸۳.    
۱۴. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۳، ص۱۰۲۴.    
۱۵. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۳، ص۹۹۳.    
۱۶. حمیری، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۹۴۵.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۰۴.    
۱۸. واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، ۲۶۳.    
۱۹. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تاویل آی القرآن، ج۱۱، ص۶۲۳.    
۲۰. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن،، ج۸، ص۲۲۸.    
۲۱. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تاویل آی القرآن، ج۱۱، ص۶۲۳-۶۲۷.    
۲۲. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۲۸۰.    
۲۳. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۳، ص۱۰۲۴.    
۲۴. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تاویل آی القرآن، ج۱۱، ص۶۲۴-۶۲۵.    
۲۵. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۴، ص۲۶۳.    
۲۶. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۱، ص۱۶۰.    
۲۷. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۳، ص۹۹۳-۹۹۴.    
۲۸. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۲، ص۹۹۴.    
۲۹. حمیری، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۹۴۵.    
۳۰. بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۱۲۵.    
۳۱. ابن جوزی، عبدالرحمان بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، ج۲، ص۲۸۹.    
۳۲. ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابه، ج۴، ص۶۱۸.    
۳۳. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۳، ص۹۹۴.    
۳۴. حمیری، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۹۴۵.    
۳۵. ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۱۵۹.    
۳۶. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۲۸۰.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۰۴.    
۳۸. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۳، ص۹۹۴.    



مرکز دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «بکائین».    



جعبه ابزار