• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بَعْل (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





بَعْل (به فتح باء و سکون عین) از واژگان قرآن کریم به معنای شوهر، معبود، استعلا و نام بتی در بعلبک است.
جمع این واژه بُعُولَة (به ضم باء و عین و فتح لام) به معنای همسران است.
مشتقات بَعْل که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
بَعْلی (به فتح باء و سکون عین) به معنای شوهرم؛
بُعُولَتُهُنَ (به ضم باء و عین) به معنای همسرانشان؛
بَعْلًا (به فتح باء و سکون عین) به معنای بت بعل است.


بَعْل به معنای شوهر است.
جمع بعل، بُعُولَة است.


به مواردی از بَعْل که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - بَعْلی (آیه ۷۲ سوره هود)

(وَ اَنَا عَجُوزٌ وَ هذا بَعْلی شَیْخاً)
«من پیرزنم و این شوهرم پیر است.»


۲.۲ - بُعُولَتُهُنَ (آیه ۲۲۸ سوره بقره)

(وَ بُعُولَتُهُنَ اَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فی ذلِکَ)
(و همسرانشان براى بازگرداندن آن‌ها به زندگى زناشويى در اين مدّت، از ديگران سزاوارترند.)


۲.۳ - بَعْلًا (آیه ۱۲۵ سوره صافات)

(اَ تَدْعُونَ‌ بَعْلًا وَ تَذَرُونَ اَحْسَنَ الْخالِقینَ)
(آيا «بت بعل» را مى‌خوانيد و بهترين آفریدگار را رها مى‌سازيد؟!)



ناگفته نماند در بعل معنی استعلا هست.
استعلا از معنای اصلی آن که شوهر است و یک نوع تفوّق بر زن دارد ملحوظ شده است.
راغب گوید به درختی که بزرگ شده و رطوبت زمین را به وسیله‌ی ریشه‌هایش جذب می‌کند به جهت استعلا بعل گفته‌اند. قهرا باید گیاهان که رطوبت جذب می‌کنند نیز چنین باشند.
در وسائل الشیعه از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل است‌: «فی الصَّدَقَةِ فِیمَا سَقَتِ السَّمَاءُ وَ الْاَنْهَارُ اِذَا کَانَتْ سَیْحاً اَوْ بَعْلًا الْعُشْرُ» (در زکوة در آن‌چه آسمان و نهرها آن را آبیاری کرده هر گاه به وسیله آب جاری یا به وسیله‌ی ریشه باشد ده یک است.)
راغب گوید: عرب به معبود خود که به وسیله‌ی آن به خدا تقرب می‌جوید، بعل می‌گوید.
علی هذا ممکن است معنی آیه‌ی فوق: چنین باشد: «آیا معبود نکره‌ای می‌خوانید و احسن الخالقین را ترک می‌کنید؟.» در این صورت مفرد آن اشاره به واحد نامعلوم از خدایان آن‌ها است.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۲۰۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۳۵.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۵، ص۳۲۲.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۳۵.    
۵. هود/سوره۱۱، آیه۷۲.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۴۸۴.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۳۲۵.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۹۴.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۷۴.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۲۲۸.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۳۴۷.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۲۳۱.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۶-۷.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۷۴.    
۱۶. صافات/سوره۳۷، آیه۱۲۵.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۵۰.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۴۰.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۵۸.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۴۲.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۱۳.    
۲۲. فرهنگ و معارف قرآن، اعلام القرآن، ج۲، ص۳۲۷.    
۲۳. درویش، محیی‌الدین، إعراب القرآن الکریم، ج۸، ص۳۰۴.    
۲۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۳۵.    
۲۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۳۵.    
۲۶. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۶، ص۱۲۵.    
۲۷. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۳۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بعل»، ج۱، ص۲۰۵.    






جعبه ابزار