ایثار فاطمه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

این مقاله در مورد ایثار و جایگاه فاطمه در نزد خدا و ادب او در مقابل فرمان الهی و پیامبر اسلام می‌باشد.

---

ایثار و انفاق در راه خدا ویژگی انسانهای مؤمن و صالح است که اعتقاد دارند در پی هر بخششی خداوند آنها را به جزای نیک رسانده و از عمل آنها راضی و خشنود می‌گردد. از جمله ایثارهایی که مرضی درگاه الهی قرار گرفته و فرشتگان نیز بدان افتخار می‌کنند، انفاق و گذشت فاطمه سلام‌الله‌علیهم و خانواده‌اش می‌باشد در روایت است که حسن و حسین علیه‌السّلام بیمار شدند. افراد خانواده به فرمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و به منظور سلامتی آنها روزه گرفتند. وقت غروب آفتاب و زمان افطار مسکینی بر در منزل تقاضای غذا نمود. روزه‌داران غذایی را که برای خویش مهیا کرده بودند به او دادند و با آب افطار کردند. روز دوم یتیمی و روز سوم اسیری هنگام افطار در خواست غذا نمودند. فاطمه سلام‌الله‌علیهم و علی علیه‌السّلام همراه فرزندانشان غذای خود را به آنان بخشیدند. قرآن کریم ایثار و فداکاری فاطمه سلام‌الله‌علیهم و همراهانش را تحسین کرده و عمل خالصی را که برای رضایت پروردگار انجام داده بودند پذیرفت: «و یطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا انما نطعمکم لوجه الله لا نرید منکم جزاء و لا شکورا؛ هم بر دوستی او (یعنی خدا) به فقیر و طفل یتیم و اسیر طعام می‌دهند و (گویند) ما فقط برای رضای خدا به شما طعام می‌دهیم و از شما هیچ پاداش و سپاسی هم نمی‌طلبیم».

---

در روایت است که علی علیه‌السّلام برای تهیه غذا دیناری قرض نمود. وقتی در کوچه پا نهاد تا حاجت خود را برآورد مقداد، از اصحاب، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را ملاقات کرد که در ساعات گرم و سوزان روز سرگردان بود و ناراحت به نظر می‌رسید. از احوال او پرسید متوجه شد او نیز برای تهیه غذای خانواده‌اش مشکل دارد. با کمال اخلاص دیناری را که برای رفع نیاز خود قرض نموده بود به مقداد داده و برای ادای نماز به سوی مسجد راه افتاد حضرت پس از نماز با رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ملاقات نمود پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: علی جان می‌توانم امشب مهمان شما باشم. علی علیه‌السّلام در حالی که از وضع خانه و نداشتن غذا مطلع بود نخواست درخواست پیامبر را رد نماید و با کمال بزرگواری با ایشان به خانه آمد. آنها مشاهده کردند فاطمه سلام‌الله‌علیهم در محراب عبادت مشغول راز و نیاز با خداست و پشت سرش ظرفی پر از غذا به چشم می‌خورد، فاطمه سلام‌الله‌علیهم با شنیدن صدای پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از جایگاه خویش برخاست و در پی تقاضای آن حضرت ظرف غذا را مقابل وی نهاد. علی علیه‌السّلام پرسید فاطمه جان این غذا را از کجا آورده‌ای؟ تاکنون غذایی به این خوش رنگی و خوش بویی ندیده‌ام. پیامبر دست بر شانه علی علیه‌السّلام نهاد و فرمود: این برابر آن دیناری است که در راه خدا انفاق نمودی و سپس ادامه داد خداوند تو را همچون زکریا و فاطمه را همانند مریم مورد لطف قرار داد که هرگاه زکریا بر مریم وارد می‌شد نزد او رزق و روزی می‌یافت که خدا برایش فرستاده بود. «کلما دخل علیها زکریا المحراب وجد عندها رزقا قال یا مریم انی لک هذا قالت هو من عند الله؛ هر وقت زکریا به محل عبادت مریم می‌آمد نزد او روزی شگفت آوری می‌یافت. گفت‌ای مریم این روزی از کجا برای تو می‌رسد پاسخ داد که این از جانب خداست.»

---

بخشش و ایثاری که در زمانی خاص با نیتی خدا پسندانه صورت گیرد. قطعا نزد خداوند از ارزش ویژه‌ای برخوردار بوده و دهنده‌اش به اجر و ثوابی بالاتر دست می‌یابد. دختران و پسران جوانی که تازه پا به زندگی مشترک گذاشته‌اند و با امید و آرزو به رؤیاهای خویش جامه عمل می‌پوشند از هر کس به استفاده از اندوخته‌ها و هدایای اطرافیان سزاوارترند.
حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیهم در شب عروسی خود با پایه گذاری این سنت حسنه، ایثار در وقت نیاز، فرمان قرآن را عملی ساخت. این گونه که پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در شب عروسی دخترش لباسی تهیه نمود تا فاطمه سلام‌الله‌علیهم آن را به تن کرده و آن شب ویژه و به یادماندنی گردد. در همان لحظه زن بینوایی به در خانه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آمد و درخواست لباس کرد. فاطمه سلام‌الله‌علیهم به جز پیراهن شب عروسی که هدیه پدر بود لباس دیگر داشت که قبلا مورد استفاده قرار داده و کهنه شده بود. با تقاضای فقیر لباس را در بسته‌ای نهاد تا در راه خدا انفاق کند که ناگهان با یادآوری آیه: «لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون؛ شما به نیکوکاری نمی‌رسید مگر آنکه هر چه را که در دست دارید در راه خدا انفاق کنید.» در تصمیم خود تجدید نظر کرد، لباس عروسیش را از تن درآورد و به بینوا داد و لباس کهنه را پوشید. هنگامی که خواستند فاطمه سلام‌الله‌علیهم را به خانه امیرمؤمنان ببرند فرشته وحی فرود آمد و پس از سلام به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: ‌ای پیامبر خدا پروردگارت به تو سلام می‌رساند و دستور داده که درهایی نثار فاطمه نمایم و همراه من لباسی از بهشت است که باید به او هدیه کنم.

---

بدنبال برخوردهای عادی و گاه سخیف در ارتباط با پیامبر خدا توسط اطرافیان، قرآن کریم هشدار داده و آنان را به رعایت ادب و احترام نسبت به آن حضرت دعوت نموده و دستور داده آنگونه که با یکدیگر سخن می‌گویند پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را مورد خطاب قرار ندهند و شخصیت وی را محترم شمرند. «لاتجعلوا دعاء الرسول بینکم کدعاء بعضکم بعضا... ؛ ‌ای مؤمنان شما دعای رسول و ندا کردن او را مانند ندای بین یکدیگر قرار مدهید...»
فاطمه سلام‌الله‌علیهم می‌فرماید: وقتی این آیه نازل گشت من نیز همانند دیگران پدر خویش را با عنوان رسالت صدا می‌زدم و گفتم: «ای پیامبر خدا» و از گفتن کلمه پدر خودداری می‌کردم. پیامبر گرامی پس از سه بار که او را اینگونه خواندم پاسخی نداد و فرمود: فاطمه جان این آیه در مورد تو و خاندان و نسل تو نیست. تو از من هستی و من از تو. این آیه در مورد افرادی بی مهر و خشن و متکبر نازل شده، تو مرا با عنوان پدر صدا بزن که صدای دلنوازت دلم را زنده تر و پروردگارم را خشنودتر می‌سازد. اگرچه در این واقعه علاقه و احترام خاص پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به دختر عزیزش قابل توجه است. پیش از آن اطاعت و پیروی کامل حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیهم از فرمان وحی و رعایت ادب و حرمت مقام والای رسالت است که نشان می‌دهد آن حضرت به فرمان الهی اهمیت داده و از بیان تعلقات شخصی و عاطفی خویش چشم می‌پوشد. و در یک کلام نتیجه می‌گیریم که قرآن در سیره و سخن، رفتار و کردار فاطمه سلام‌الله‌علیهم زنده و ساری و جاری است.

---