ارتباط با قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در مکتب
اسلام، قرآن به عنوان بهترین و مطمئن‌ترین راه انس با حضرت
حق تعریف شده است. انس با قرآن کریم مراحل مختلفی دارد؛ از جمله: نگاه، شنیدن،
روخوانی، قرائت، ترتیل، تلاوت، درس (مراجعه مکرر)،
حفظ،
تدبر،
تفکر، تمسک،
فهم و عمل؛ اما مرحله نهایی و اصلی انس، عمل کردن به دستورات آن امانت مقدس الهی و پیاده نمودن در جامعه می‌باشد.
نقش و اهمیت قرآن کریم در زندگی بشر
قرآن کریم در برگیرنده
هدایت و
سعادت انسان در
دنیا و
آخرت می‌باشد و در تمام مراحل زندگی رهبر و راهنمای انسان به سوی
کمال است. «این قرآن به راهی
هدایت می‌کند که مستقیم‌ترین راه‌هاست...».
کسانی که با
قرآن مأنوس‌اند به کمک قران
حق را از
باطل تشخیص می‌دهند.
قرآن کریم،
انسان را به زندگی کردن با معیارها و ارزش‌های انسانی و
اسلام دعوت می‌کند،
حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «هر کس قرآن را پیش روی خود قرار داد، رهبر و پیشوای او به
بهشت خواهد بود و هر کس آن را به پشت سر افکند، طردکننده و سوق‌دهنده او به سوی
جهنم خواهد بود».
قرآن مجید عامل صعود به سوی
بهشت،
مایه خرمی دل‌ها،
دریای بی‌کران معرفت
و یگانه عامل توانگری است.
که عامل اصلی هدایتگر و تربیت‌کننده افراد و جوامع بشری به سوی
کمال و نیل به ارزش‌های اخلاقی و انسانی است.
درباره ارتباط و
انس با قرآن کریم، لازم است چند نکته مورد توجه قرار گیرد:
أ. چگونه می‌توان با قرآن مجید انس پیدا کرد؟ برای بهره‌مندی و
انس با قرآن باید مراحلی را طی کرد؛ از جمله:
یادگیری قرآن؛
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «خیارکم من تعلم القرآن وعلّمه؛
بهترین شما کسی است که قرآن را بیاموزد و آن را به دیگران نیز یاد دهد».
قرائت قرآن؛ حضرت
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «من قرأ القرآن و هو شاب مؤمن اختلط القرآن بلحمه ودمه و جعله الله مع
السفرة الکرام البررة...؛
کسی که قرآن بخواند، درحالی که جوان
مؤمن است،
قرآن با گوشت و خون او مخلوط شده و با
فرشتگان بزرگوار و نیکو صفت هم‌نشین می‌شود».
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «نوروا بیوتکم بتلاوة القرآن...»؛
خانه‌های خود را با
تلاوت قرآن نورانی کنید».
تلاوت قرآن نیز خود دارای آدابی است از جمله:
مسواک زدن؛ پیامبر گرامی می‌فرماید: «نظفوا طریق القرآن قیل یا رسول الله و ما طریق القرآن قال افواهکم قیل بماذا قال بالسواک؛
راه قرآن را پاکیزه نگه دارید. عرض شد یا
رسول الله! راه قرآن چیست؟ فرمود: دهان‌هایتان. عرض شد: چگونه؟! فرمود: به وسیله مسواک کردن».
وضو و
طهارت داشتن هنگام تلاوت قرآن؛ « لا یَمَسُّهُ إِلا الْمُطَهَّرُونَ؛
جز پاکان بر آن دست نزنند».
پناه بردن به
خداوند متعال پیش از
قرائت قرآن؛ « فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ؛ وقتی که
قرآن می‌خوانی از (
شر)
شیطان رانده شده به خداوند پناه ببر».
قرائت قرآن با صدای خوش و دل‌نشین؛
پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «لکل شیء حلیة و حلیة القرآن الصوت الحسن؛ برای چیزی
زیبایی و زینتی است و
زینت قرآن صوت نیکو می‌باشد».
قرائت قرآن همراه با
خشوع؛ « أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ...؛
آیا وقت آن نرسیده است که دل‌های
مؤمنان در برابر
ذکر خدا و آن چه از
حق نازل شده خاشع گردد...»
قرائت همراه با
حزن و اندوه؛ پیامبر اکرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله) می‌فرماید: «ان القرآن نزل بالحزن فاذا قرأتموه فابکوا فان لم تبکوا فتباکوا»
به‌راستی قرآن همراه با حزن نازل شده است، بنابراین، هنگامی که قرآن می‌خوانید
گریه کنید و اگر گریه نکردید، حالت گریه را به خود بگیرید».
تلاوت قرآن با
ترتیل و شمرده؛ « وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلا؛
قرآن را با دقت و تأنی بخوان».
تدبر در قرآن؛ قاری قرآن باید با توجه به معانی قرآن، آن را تلاوت کند و در
آیات تفکر و اندیشه نماید و از آنها پند گیرد؛ چنان‌که
حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «(پرهیزکاران) در شب به پا خواسته و قرآن را شمرده و با
تدبر تلاوت می‌کنند، جان خویش را با آن محزون می‌سازند و دوای درد خود را از آن می‌گیرند هرگاه به آیه‌ای برسند که در آن
تشویق باشد، با
علاقه و
امید به آن روی می‌آورند و
روح و جانشان با شوق بسیار در آن ذخیره می‌شود و آن را همواره الگوی خود می‌سازند و هرگاه به آیه‌ای برسند که در آن بیم باشد، گوش‌های دل خود را برای شنیدن آن باز می‌کنند و صداهای ناله و برخورد زبانه‌های
آتش در گوششان طنین‌انداز است».
عمل به قرآن؛ پیامبر اکرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله) می‌فرماید: «ربّ تال للقرآن و القرآن یلعنه؛
چه بسیار کسانی که
قرآن را تلاوت می‌کنند؛ در حالی که قرآن بر آنها
لعن و
نفرین می‌فرستد».
حفظ قرآن؛ پیامبر اکرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله) می‌فرماید: «لا یعذب الله قلبا وعی القرآن؛
خداوند قلبی را که ظرف قرآن باشد،
عذاب نمی‌کند».
بنابراین برای مأنوس شدن با قرآن، داشتن برنامه‌ای منظم و روزانه برای
قرائت و عمل به موارد و عوامل مذکور لازم است.
ب. چرا قرآن کریم در بین ما مهجور است؟ مهجوریت قرآن و فاصله گرفتن مردم به خصوص
مسلمانان از مفاهیم و معارف قرآن علت‌های متعددی دارد؛ از جمله:
تلاش و توطئه
شیاطین جنی و انسی باعث شده که مردم از مفاهیم و معارف بلند
قرآن مجید فاصله گرفته و در دام شیطان‌های وسوسه‌گر گرفتار آیند و با آموزه‌های قرآن کریم بیگانه شوند و قرآن در میان آنها به خصوص مسلمانان مهجور بماند، قرآن کریم می‌فرماید: «وَقَالَ الرَّسُولُ یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا؛
و پیامبر (خدا) گفت: «پروردگارا! قوم من این قرآن را رها کردند (و از آن دوری جستند)».
فراموش کردن مفاهیم و معارف قرآن کریم و
غفلت از آنها، باعث شده که مردم به دستورها و پیام‌های راه‌گشا و هدایتگر این کتاب مقدس توجه نکنند و فرهنگ قرآن در میان مردم به دست
فراموشی سپرده شود بسیاری از مردم به جای عمل به قرآن، تنها آن را به عنوان یک کتاب مقدس یا به قصد
ثواب آن را تلاوت می‌کنند و یا در مراسم ختم
مردگان آن را قرائت نموده و یا در کنار
سفره عقد و یا دریاچه‌ای سبز بر روی طاقچه از آن نگهداری می‌کنند!! در حالی که قرآن کریم برای
هدایت و
تربیت انسان‌ها نازل شده و مردم باید با عمل به دستورها و فرمان‌های آن، برای رسیدن به
کمال و نزدیک شدن به خداوند را بپیمایند و در
آیات آن تدبر و
تفکر کنند و در زندگی آنها را به کار گیرند و پیاده کنند؛ «... وَأَنْزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ؛
... و ما این
ذکر (قرآن) را بر تو نازل کردیم تا آن‌چه به سوی مردم نازل شده است، برای آنها
تبیین کنی، شاید اندیشه کنند».
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره مهجوریت
قرآن کریم می‌فرماید: «... حاملان قرآن آن را واگذاشته و حافظان قرآن آن را فراموش می‌کنند، پس در آن
روز قرآن و پیروانش از میان مردم رانده و مهجور می‌گردند و هر دو غریبانه در یک راه ناشناخته سرگردانند و پناهگاهی میان مردم ندارند، پس قرآن و پیروانش در میان مردم‌اند؛ ولی گویا حضور ندارند، با مردم‌اند؛ ولی از آنها بریده‌اند؛ زیرا
گمراهی و
هدایت هرگز هماهنگ نشوند، گرچه کنار یکدیگر قرار گیرند، مردم در آن روز، در جدایی و
تفرقه هم‌داستان، و در
اتحاد و یگانگی پراکنده‌اند، گویی آنان پیشوای قرآن بوده و قرآن پیشوای آنان نیست، پس از قرآن جز نامی نزدشان باقی نماند و آنان جز خطی را از
قرآن نشناسند...».
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ارتباط با قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۱۱/۲۰.
