إِسْحاق (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِسْحاق از
واژگان قرآن کریم و از انبیاء مشهور است. ایشان فرزند ابراهیم (علیه‌السلام) است و نام مباركش هفده بار در قرآن مجيد آمده است.
إِسْحاق (عليه‌السّلام)
فرزند
حضرت ابراهیم از پيامبران مشهور است.
نام مباركش هفده بار در قرآن مجيد آمده است.
آيه
(وَ ما أُنْزِلَ إِلى إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ وَ إِسْحاقَ ...) (و آنچه بر ابراهيم و
اسماعیل و اسحاق نازل گرديده....)
و
(وَ أَوْحَيْنا إِلى إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ ...) (و نيز به ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و
یعقوب وحى نموديم....)
و غيره مقام
رسالت وى را روشن می‌كند.
او مورد
هدایت پروردگار بوده
(وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ كُلًّا هَدَيْنا ...) (و اسحاق و يعقوب را به او (ابراهيم) بخشيديم؛ و همه را هدايت كرديم....)
خداوند
نعمت خود را بر او و ابراهيم تمام كرده بود.
(وَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَ عَلى آلِ يَعْقُوبَ كَما أَتَمَّها عَلى أَبَوَيْكَ مِنْ قَبْلُ إِبْراهِيمَ وَ إِسْحاقَ ...) (و نعمتش را بر تو و بر خاندان يعقوب كامل مى‌كند، همان گونه كه پيش از اين، بر پدرانت ابراهيم و اسحاق كامل كرد....)
وى از عباداللّه الصالحين می‌باشد و خداوند او را
مبارک گردانيده است.
(وَ بَشَّرْناهُ بِإِسْحاقَ نَبِيًّا مِنَ الصَّالِحِينَ • وَ بارَكْنا عَلَيْهِ وَ عَلى إِسْحاقَ ...) (ما او را به اسحاق - پيامبرى از شايستگان-
بشارت داديم. ما به او و اسحاق بركت داديم....)
ايضا آيات ذيل از مقام شامخ او و پدر و فرزندش سخن می‌گويد.
(وَ اذْكُرْ عِبادَنا إِبْراهِيمَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ أُولِي الْأَيْدِي وَ الْأَبْصارِ • إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ • وَ إِنَّهُمْ عِنْدَنا لَمِنَ الْمُصْطَفَيْنَ الْأَخْيارِ) (و به خاطر بياور بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را، صاحبان قدرت و
بصیرت. ما آنها را با
خلوص ويژه‌اى خالص گردانيم، كه همان يادآورى سراى
آخرت بود. و آنها نزد ما از برگزيدگان و نيكان بودند.)
درباره اين مطلب كه آيا
ذبیح، اسحاق بود يا برادرش اسماعيل؟ در «اسماعيل» روشن كرديم كه ذبيح او بوده نه اسحق. آياتی كه در آن اسماعيل و اسحاق آمده اسحاق پيوسته بعد از اسماعيل آمده است و اين روشن می‌كند كه اسماعيل برادر بزرگ بوده است.
مسعودی در
اثبات الوصیة گويد: ذبيح اسماعيل بود و او فرزند بزرگ ابراهيم و جانشين پدرش بود و اسحاق بعد از اسماعيل به پيامبرى رسيد.
ناگفته نماند
تورات فعلى چنانكه در سفر پيدايش باب ۲۲ ذكر شده معتقد است كه ذبيح حضرت اسحاق بود.
به نظر می‌آيد كه ذبيح بودن اسحاق در كتب اسلامى خاصّه به كتب
اهل سنّت از تورات راه يافته است ولى در «اسماعيل» گفتيم كه به شهادت قرآن هنگام
قربانی اسماعيل هنوز اسحق به دنيا نيامده بود و مژده اسحاق توسط
ملائکه پس از ماجراى قربانى است و
حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در حديث معروف فرموده:
«أَنَا ابْنُ الذَّبِيحَيْنِ.» «من فرزند دو ذبيحم كه جدّش اسماعيل و پدرش عبدالله بن عبدالمطلب است.» امامان اهل بيت (صلوات‌الله‌عليهم‌اجمعين) فرموده‌اند: ذبيح اسماعيل بود. به ج ۱۲
بحار ص ۱۲۱ به بعد طبع اخير رجوع شود.
ايضا تورات ميان اين دو برادر اختلاف و منافرت نقل می‌کند كه از ساحت مردان الهى به دور است ما را پيروى از قرآن در اين باره كافى است.
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «إسحق»، ج۳، ص۲۴۰.
