أَنبَتَت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَنبَتَت:(اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ وَ أَنبَتَتْ) «أَنبَتَت» از «انبات» به معنى «روييدن» يا «روياندن» است و ريشه اصلى آن «نبت» و «نبات» به معنى گياه و رويدنى و آن‌چه از
زمین مى‌رويد و نمو مى‌كند مى‌باشد و كلمه «انبات» گاهى به
استعاره براى آفريدن و ايجاد كردن به كار رفته است.
خداوند در اين
آیه مى‌خواهد صحنه‌هاى
معاد را كه مردم در همين
زندگی دنیا با آن سر و كار دارند و پيوسته با
چشم خود مى‌بينند و از آن غافلند براى آن‌ها تشريح كند تا بدانند زندگى بعد از
مرگ نه تنها
امر غيرممكنى نيست، بلكه دائما صحنه‌هاى مشابه آن را در زندگى روزمره با چشم خود مشاهده مى‌كنند.
اين دگرگونی‌هاى عجيب و پى‌درپى كه حاكى از
قدرت بى‌پايان
پروردگار است روشن‌گر اين حقيقت است كه همه‌چيز حتى احياى مردگان براى او
سهل و آسان است، همچنان كه زمين در فصل زمستان، خشک و مرده است.
به موردی از کاربرد «أَنبَتَت» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها النّاسُ إِن كُنتُمْ في رَيْبٍ مِّنَ الْبَعْثِ فَإِنّا خَلَقْناكُم مِّن تُرابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِن مُّضْغَةٍ مُّخَلَّقَةٍ وَ غَيْرِ مُخَلَّقَةٍ لِّنُبَيِّنَ لَكُمْ وَ نُقِرُّ في الْأَرْحامِ ما نَشاء إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغوا أَشُدَّكُمْ وَ مِنكُم مَّن يُتَوَفَّى وَ مِنكُم مَّن يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْلا يَعْلَمَ مِن بَعْدِ عِلْمٍ شَيْئًا وَ تَرَى الْأَرْضَ هامِدَةً فَإِذا أَنزَلْنا عَلَيْها الْماء اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ وَ أَنبَتَتْ مِن كُلِّ زَوْجٍ بَهيجٍ) «اى مردم! اگر در رستاخيز شكى داريد، به اين نكته توجّه كنيد كه: ما شما را از
خاک آفريديم، سپس از
نطفه، و بعد از
خون بسته شده، سپس از «
مضغه» (چيزى شبيه
گوشت جويده شده)، كه بعضى داراى شكل و خلقت است و بعضى بدون شكل؛ تا براى شما روشن سازيم كه بر هر چيز قادريم). و جنين‌هايى را كه بخواهيم تا مدّت معيّنى در
رحم مادران نگاه مى‌داريم؛ و آن‌چه را بخواهيم ساقط مى‌كنيم؛ بعد شما را بصورت طفلى بيرون مى‌آوريم؛ سپس
هدف اين است كه به
حدّ کمال و
بلوغ خويش برسيد. و بعضى از شما
قبض روح مى‌شوند؛ و بعضى از شما به نامطلوب‌ترين مرحله
عمر مى‌رسند؛ آن‌چنان كه بعد از
علم و آگاهى، چيزى نمى‌دانند. و همچنين زمين را در
فصل زمستان خشک و مرده مى‌بينى، و هنگامى كه
آب باران بر آن فرو مى‌فرستيم، به جنبش در مى‌آيد و رويش مى‌كند؛ و از هر
نوع گياهان بهجت انگيز مى‌روياند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ أَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهيجٍ) يعنى زمين بعد از آن‌كه ما بر آن
آب نازل كرديم از هر
صنف از اصناف گياهان داراى
بهجت- يعنى خوش‌رنگ، و داراى
برگ و
گل خندان- برويانيد.
ممكن هم هست منظور از
زوج معناى مقابل
فرد باشد، براى اين‌كه در جاهاى ديگر كلام خداى تعالى اين معنا ثابت شده، كه گياهان نيز ازدواج دارند، هم چنان كه براى آن‌ها
حیات و زندگى اثبات شده و علوم تجربى امروز نيز با آن موافق است.
و حاصل معنا اين است كه: زمين در روياندن گياهان و
رشد دادن آن‌ها، اثرى دارد نظير اثر
رحم در روياندن
فرزند كه آن را از خاک گرفته به صورت نطفه، و سپس
علقه، آن گاه مضغه، آن گاه انسانى زنده در مى‌آورد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «انبتت»، ج۴، ص ۳۷۷.
