أَخْذ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَخْذ: (اَخَذْنآ آلَ فِرْعَوْنَ)«اَخذ» از مادّه
«اخذ» (گرفتن)، به معنای گرفتار
قحطی و خشکسالی شدن می‌آید؛
بنابراین
اَخَذَهُ السَّنَةُ: «سال او را گرفت» یعنی گرفتار
خشکسالی شد و شاید علت آن این باشد که سال‌های قحطی، در برابر سال‌های عادی و معمولی کم است؛ کراراً در
آیات قرآن «
اَخْذ» (گرفتن) به معنای مجازات کردن آمده است؛ این به خاطر آن است که برای انجام یک مجازات سنگین، نخست طرف را
بازداشت می‌کنند و سپس
کیفر می‌دهند و یا از آنجا که
مجرم را برای مجازات کردن قبلًا دستگیر می‌کنند، این کلمه، به عنوان
کنایه از
مجازات به کار می‌رود.
ترجمه و تفاسیر
آیات مرتبط با
أَخْذ:
(وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ وَنَقْصٍ مِّن الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ) (و ما فرعونيان را به
خشکسالی و كمبود ميوه‌ها گرفتار كرديم، شايد
متذکّر گردند).
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: سنين جمع سنه به معناى قحط و نايابى است و گويا معناى اصلى آن «سنة القحط» یعنی «سال قحطى» بوده و به تدريج گفته شده: «السنة»، آن سال، سپس به
کثرت استعمال تدريجا كارش به جايى رسيده كه معناى قحطى و نايابى را به خود گرفته است. خداى سبحان در اين آيه مى‌فرمايد -و
قسم هم ياد مى‌كند- كه
آل فرعون را يعنى همان
قبطی‌ها را كه فاميل او بودند، به قحطى‌هاى متعدد و كمى ميوه‌ها دچار كرد تا شايد بدين وسيله متذكر شوند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانَت تَّأْتِيهِمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَكَفَرُوا فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ إِنَّهُ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقَابِ) (اين براى آن بود كه پيامبرانشان پيوسته با دلايل روشن به سراغشان مى‌آمدند، ولى آنها
انکار مى‌كردند؛ بدين سبب
خداوند آنان را گرفت و
کیفر داد كه او توانا و مجازاتش شديد است).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه «ذلك» اشاره به همان
اخذ الهى است و مراد از «بينات»، آياتِ روشن است. (در معنای
اخذ در آیه قبل فرمود:) خدا ايشان را به كيفر گناهانشان بگرفت و به
جرم اعمالشان هلاكشان كرد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كُلِّهَا فَأَخَذْنَاهُمْ أَخْذَ عَزِيزٍ مُّقْتَدِرٍ) (امّا آنها همه آيات ما را
تکذیب كردند، و ما آنها را گرفتيم و
مجازات كرديم، گرفتن قدرتمندى توانا).
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: در آیه قبل منظور از كلمه «نذر»
انذار است نه اينكه جمع
نذیر باشد، و اگر جمله
(كَذَّبُوا بِآياتِنا) را بدون واو آورد، و در نتيجه
عطف به ما قبل نكرد، براى اين بود كه اين جمله پاسخى بود از سؤالى تقديرى، گويا بعد از آنكه فرمود: آل فرعون هم انذار شدند ، كسى پرسيده: خوب آنها چه كردند؟ در پاسخ فرموده:
(كَذَّبُوا بِآياتِنا) آيات ما را تكذيب كردند و آن گاه نتيجه گرفته كه به همين جهت ما ايشان را بگرفتيم، گرفتن سلطانى عزيز و مقتدر.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أَخْذ»، ص۳۰.
