آیین دادرسی کیفری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

آیین دادرس کیفری، به مجموعه قواعد و مقرراتی گفته می‌شود که برای کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی، میانجی‌گری، صلح میان طرفین، نحوه رسیدگی، صدور رأی، راه‌های اعتراض به آرا، سازمان قضاوتی، اجرای آرای قضایی، تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی و ضابطان دادگستری و رعایت حقوق متهم، بزه‌دیده و جامعه وضع شده‌است.

---

ایجاد امنیت و آرامش در جامعه از طریق به کیفر رسانیدن بزهکاران یا اِعمال تدابیر تأمینی و تربیتی دربارۀ آنان، برعهدۀ قدرت عمومی که از آن به دولت تعبیر می‌شود نهاده شده است. مجموع قواعد و مقرراتی که در طول رسیدگی کیفری، به معنای گستردۀ آن، باید رعایت گردد موضوع یکی از شاخه‌های علوم جنایی است که آئین دادرسی کیفری نامیده می‌شود.

---

«آئین دادرسی کیفری مجموعۀ اصول و مقرراتی است که برای کشف و تحقیق جرایم، تعقیب مجرمان، نحوه رسیدگی و صدور رآی و تجدید نظر و اجرای احکام و تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی وضع شده است». (مفاد ماده۱)

---

۱) حفظ و صیانت از مصالح جامعه: همه‌ اندیشمندان و صاحب‌نظران برای تکامل جامعه مدنی چهار پایۀ امنیت، فرهنگ، بهداشت و عدالت را لازم دانسته‌اند. عدالت که عالی‌ترین هدف زندگانی است، نیازمند ضوابط درست دادرسی می‌باشد. جرم، حقوقِ جامعه را تضییع می‌کند و ضوابطی که در آیین دادرسی مقرر شده است می‌تواند هدف یاد شده یعنی صیانت از جامعه را تامین کند.
۲) رعایت حقوق متهم و متضرر از جُرم: کسی که در معرض اتهام قرار می‌گیرد باید بتواند آزادانه از خود دفاع کند. هم‌چنین برای متضرر از جرم هم باید شرایط رسیدن به حقوق از دست رفته باشد. و آیین دادرسی کیفری رسالت تامین حقوق هر دو دسته را به عهده دارد.
۳) تفکیک اتهامات صحیح از تعقیبات سقیم و ناروا.
۴) پیش‌گیری از اشتباهات قضایی.

---

آیین دادرسی کیفری از جلمه حقوق شکلی و حقوق جزا، از قبیل حقوق ماهوی است. بین این دو رابطۀ مستقیم وجود دارد و می‌توان گفت که حقوق جزاء بدون آیین دادرسی کیفری قابل اِعمال و اجرا نیست و در حقیقت لازم و ملزوم یکدیگرند.

---

۱) هدف اولی، حل‌ و فصل دعاوی و اختلافات مدنی است. امّا هدف دومی، حفظ جامعه و رعایت حقوق متهم و متضرر از جرم است.
۲) دعاوی مدنی با منافع خصوصی، انجام تعهدات و اختلافات مالی مربوط است. امّا دومی با جان و مال و حیثیت افراد و امنیت جامعه ارتباط مستقیم دارد.
۳) در دعاوی مدنی فقط به دلائل و مدارک ابرازی توجه می‌شود و شخصیت‌ و سوابق اصحاب دعوا مطرح نیست. امّا در دومی، شخصیت متهم نیز همیشه مورد توجه قرار می‌گیرد.

---

۱) از حیث گذشت نمودن و انصراف دادن از دعوا.
۲) از نظر اقامه دعوا.
۳) از نظر هزینه دادرسی.
۴) مرور زمان.
۵) اجرای احکام.
۶) دخالت ضابطین، مدیر دفتر و وکیل.
۷) صدور رای غیابی.
۸) مهلت واخواهی.
۹) اعتراض دادستان و رئیس دادگستری.

---