نَهَی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَهَی:(نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى) «نَهَی» واژۀ «
نهی» به معنى «بازداشتن و
منع كردن» است.
به موردی از کاربرد «نَهَی» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ أَمّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى) «و آن‌كس كه از مقام پروردگارش ترسان باشد و
نفس را از هوا باز دارد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
پس از لوازم
طغیان اين طائفه يكى همين است كه زندگى
دنیا را اختيار كنند، و اين همان است كه بعد از توصيف آنان به طغيان با جمله و
اثر الحياة الدنيا توصيفشان كرده.
و چون از لوازم طغيان رها كردن
آخرت و
ایثار حیات دنيا يعنى پيروى هواى نفس در آنچه مى‌خواهد، و اطاعتش در آنچه دوست دارد، و نيز از آثار ديگرش
مخالفت خدا است در آنچه مى‌خواهد مى‌باشد قهرا مقابل اين طغيان يعنى
خوف هم اثرى
مخالف اثر طغيان دارد اثر طغيان ايثار حيات دنيا بود و اثر خوف
خلاف آن است، و آن
ردع و پرهيز از دنياپرستى و نهى نفس از پيروى هواى نفس است، و لذا دنبال جمله
(مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ) اثر آن را ذكر كرد و فرمود:
(وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى).
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
از نظر
قرآن و
شرع، هرگونه گفتار يا عمل زشت و ناپسندى كه از انسان سرمى‌زند از «منهيّات» به‌شمار مى‌رود و انجام آن ممنوع است، مثلا در آيۀ ۷
سوره حشر مى‌خوانيم:
(وَ ما آتاكُمُ اَلرَّسولُ فَخُذوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهوا) «آنچه
رسول خدا براى شما آورده بگيريد و اجرا كنيد و آنچه از آن نهى كرده خوددارى نماييد.»
اصولا هرچه خداى تعالى و رسول او (ص) به انجام آن فرمان داده‌اند، معروف است و آنچه نهى كرده‌اند منكر مى‌باشد.
خداوند،
امر به معروف و نهى از منكر را به عنوان يك وظيفۀ عمومى و همگانى ذكر مى‌كند و مسلمانان را در انجام اين كار بهترين امّت معرفى كرده است:
(كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ) «شما بهترين امتى هستيد كه به سود انسانها آفريده شديد (چه اين‌كه) امر به معروف مى‌كنيد و نهى از منكر.»
امر به معروف و نهى از منكر دو فريضه از فرايض بزرگ الهى است كه انجام اين دو فريضه ضامن گسترش ايمان و اجراى همه قوانين فردى و اجتماعى است، به همين مناسبت يكى از نشانه‌ها و صفات مؤمنان به شمار رفته است:
(وَ اَلنّاهونَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ) «مؤمنان مردم را به نيكی‌ها
دعوت مى‌كنند و آن‌ها نهى‌كنندگان از منكرند.»
كه در اين‌جا «ناهون» به صورت جمع (بازدارندگان)
اسم فاعل و مفرد آن «ناهى» است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نهی»، ج۴، ص ۵۴۳.
