• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قَبْض (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





قَبْض (به فتح قاف و سکون باء) از واژگان قرآن کریم به معنای گرفتن است.



قَبْض: گرفتن است.
راغب گويد: قبض گرفتن شى‌ء است با تمام دست. «قَبْضُ‌ اليد على الشّى‌ء» جمع كردن و گره كردن دست است بعد از اخذ شى‌ء، «قَبْضُ‌ اليد عن الشّى‌ء» جمع كردن دست است پيش از اخذ، و آن به معنى امساک از اخذ شى‌ء است.


(ثُمَ‌ قَبَضْناهُ‌ إِلَيْنا قَبْضاً يَسِيراً) «سپس آن را به آسانى به طرف خويش گرفتيم».
(وَ اللَّهُ‌ يَقْبِضُ‌ وَ يَبْصُطُ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ‌) «خداوند تنگ می‌كند و بسط می‌دهد و به سوى او برگشته می‌شويد». قبض در آیه به معنى امساك است كه در اول گفته شد.
(أَ وَ لَمْ يَرَوْا إِلَى الطَّيْرِ فَوْقَهُمْ صافَّاتٍ وَ يَقْبِضْنَ‌ ...) مراد از قبض جناح چنانكه گفته‌اند جمع كردن آن است و مجموع صفّ جناح و قبض آن، عبارت اخراى پرواز است، زيرا پرواز آن است كه پرنده بال خود را مرتبا بگشايد و جمع كند، يعنى: «آيا نگاه نكردند به پرندگان بالا سرشان كه پرواز می‌كنند».
(وَ الْأَرْضُ جَمِيعاً قَبْضَتُهُ‌ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ السَّماواتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ ...) «قَبْضَة» مصدر است به معنى مقبوض و مقبوض چيزى است كه در دست گرفته شود و آن کنایه از تسلّط تامّ بر شى‌ء است، از مقبوض بودن زمين و مطوىّ بودن سموات به‌دست می‌آيد كه مراد از آن دو قطع شدن اسباب و وسائل مادى و ظهور حكومت مطلقه و تدبير منحصر خداست، يعنى: «زمين همه‌اش روز قیامت در قبضه و در تسلّط خداست و آسمان‌ها به قدرت او به هم پيچيده‌اند». قيد «يَوْمَ الْقِيامَةِ» ظاهرا براى آنست كه ظهور تسلط مطلقه خدا در آن روز است و در دنيا آن ظهور را ندارد.
(قالَ بَصُرْتُ بِما لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ‌ فَقَبَضْتُ‌ قَبْضَةً مِنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُها ...) «قَبْضَةً» به معنى مقبوض است، يعنى: «دانستم آنچه را كه مردم ندانستند، مشتى از اثر رسول را بر گرفتم سپس آن را انداختم».


۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۲۲۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۵۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۲۲۵.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۵۲.    
۵. فرقان/سوره۲۵، آیه۴۶.    
۶. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۱۵، ص۲۲۶.    
۷. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۲۶.    
۸. طبرسی، مجمع البیان، ج۷، ص۲۷۰.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۲۲۱.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۲۴۵.    
۱۱. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۲، ص۲۸۵.    
۱۲. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۴۳۲.    
۱۳. طبرسی، مجمع البیان، ج۲، ص۶۰۸.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۷۳.    
۱۵. ملک/سوره۶۷، آیه۱۹.    
۱۶. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۱۹، ص۳۵۹.    
۱۷. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۶۰۱.    
۱۸. طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۹۱.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۸۸.    
۲۰. زمر/سوره۳۹، آیه۶۷.    
۲۱. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۱۷، ص۲۹۲.    
۲۲. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۴۴۳.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۸، ص۷۹۱.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۲۱۱-۲۱۲.    
۲۵. طه/سوره۲۰، آیه۹۶.    
۲۶. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۱۴، ص۱۹۶.    
۲۷. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۷۱.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۷، ص۴۴.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۶۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "قبض"، ج۵، ص۲۲۲-۲۲۳.    






جعبه ابزار