• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سُعْر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سُعْر (به ضم سین و سکون عین) از واژگان قرآن کریم به معنای فروزان شدن آتش و فروزاندن آن است. از مشتقات سُعْر که در قرآن کریم به کار رفته است سَعیر (به فتح سین) است. سَعیر از نام‌های جهنم است و جمع آن سُعُر می‌باشد.



سُعْر به معنای فروزان شدن آتش و فروزاندن آن است. راغب گفته: سعر، التهاب و شعله‌ور شدن آتش است و ثلاثی و تفعيل و افعال آن همه به معنى افروختن است و مسعر چوبى است كه افروخته شود.
در اقرب آمده «سَعَّرَ النَّارَ وَ الْحَرْبَ: أَوْقَدَهُمَا وَ أَشْعَلَهُمَا وَ هَيَّجَهُمَا».


(وَ إِذَا الْجَحِيمُ‌ سُعِّرَتْ‌ • وَ إِذَا الْجَنَّةُ أُزْلِفَتْ) (و در آن هنگام كه دوزخ شعله‌ور گردد، و بهشت نزديک شود.)
اذا شرط مستقبل است از اين آيه فهميده می‌شود كه جهنّم هنوز افروخته نشده در آينده فروزان خواهد گرديد.

۲.۱ - سعیر

سَعير از نام‌هاى جهنّم است و اين به واسطه افروخته شدن آن است. و فعيل در اينجا به تصديق راغب به معنى مفعول است و در بعضى آيات به جاى جهنّم به كار رفته مثل‌
(إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَيَصْلَوْنَ‌ سَعِيراً) (در حقيقت، تنها آتش مى‌خورند؛ و به زودى در شعله‌هاى آتش دوزخ مى‌سوزند.)
(وَ أَعْتَدْنا لِمَنْ كَذَّبَ بِالسَّاعَةِ سَعِيراً) (و ما براى كسى كه قيامت را تکذیب كند، آتشى شعله‌ور و سوزان فراهم كرده‌ايم!)
و در بعضى آيات حال و وصف جهنّم آمده نظير (وَ كَفى‌ بِجَهَنَّمَ‌ سَعِيراً)» «بس است جهنم افروخته.»
اين كلمه شانزده بار در قرآن آمده است. و در تمام موارد در جهنّم آخرت به كار رفته جز در آيه‌ (وَ مَنْ يَزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنا نُذِقْهُ مِنْ عَذابِ‌ السَّعِيرِ) (و هر كدام از آنها كه از فرمان ما سرپيچى مى‌كرد، او را از عذاب آتش سوزان مى‌چشانديم!) اين آيه درباره مسخر بودن شیاطین به سلیمان است و ظاهرا مراد از آن عذاب دنيا كه خدا به آنها فهمانده بود در صورت سرپيچى از طاعت سليمان گرفتار عذاب خواهند بود.
و نيز در آيه‌ (وَ جَعَلْناها رُجُوماً لِلشَّياطِينِ وَ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذابَ‌ السَّعِيرِ) (و آن‌ها (شهاب‌ها) را تيرهايى براى راندن شياطين قرار داديم، و براى آنان عذاب آتش فروزان فراهم ساختيم.) شايد مراد از عذاب سعير تيرهاى شهاب و همان رجوم باشد.

۲.۲ - سُعُر

سُعُر (به ضم س، ع) جمع سَعير و دو بار در قرآن آمده است.
(فَقالُوا أَ بَشَراً مِنَّا واحِداً نَتَّبِعُهُ إِنَّا إِذاً لَفِي ضَلالٍ وَ سُعُرٍ) (و گفتند: آيا ما از بشرى از جنس خود پيروى كنيم؟! اگر چنين كنيم در گمراهی و جنون خواهيم بود.)
(إِنَّ الْمُجْرِمِينَ فِي ضَلالٍ وَ سُعُرٍ) (مجرمان در گمراهى و شعله‌هاى آتشند.)
در آيه اول احتمال داده‌اند كه سُعُر مفرد و به معنى جنون يا رنج باشد و آن به سياق آيه مناسب است. صحاح در ذيل آيه فوق از فرّاء نقل كرده كه سُعُر به معنى رنج و عذاب است و گويد: السعر الجنون و به شتر ديوانه گويند:نافة مسعورة. طبرسی و اقرب نيز بدان تصريح كرده‌اند.
[۵۶] شرتونی، سعید، اقرب الموارد.
معنى آيه اول: قوم ثمود گفتند: آيا بشرى را كه يكى از ماست پيروى كنيم در اين صورت در گمراهى و ديوانگى هستيم. ولى آن در آيه دوّم جمع سعير است يعنى: گناهكاران در گمراهى از سعادت و در آتش‌هاى افروخته‌اند.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۲۶۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۱.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۳۱.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۱.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ج۲، ص۶۶۷.    
۶. تکویر/سوره۸۱، آیات۱۲ - ۱۳.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۸۶.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۱۵.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۵۱.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۷۵.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۳۳۰.    
۱۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۱.    
۱۳. نساء/سوره۴، آیه۱۰.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۷۸.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۲۰۴.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۲۲.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۲.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۴۱.    
۱۹. فرقان/سوره۲۵، آیه۱۱.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶۰.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۸۷.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۵۸.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۵۷.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۸۹.    
۲۵. نساء/سوره۴، آیه۵۵.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۷۷.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۴، ص۶۰۱.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۹۶.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۱۹۲.    
۳۰. سباء/سوره۳۴، آیه۱۲.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۲۹.    
۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۳۶۳.    
۳۳. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۵۴۷.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۵۹۸.    
۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۲۲۶.    
۳۶. ملک/سوره۶۷، آیه۵.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۶۲.    
۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۵۱.    
۳۹. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۵۸۹.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۸۵.    
۴۱. طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۷۰.    
۴۲. قمر/سوره۵۴، آیه۲۴.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۲۹.    
۴۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۷۹.    
۴۵. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۳۰.    
۴۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۸۹.    
۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۳۵.    
۴۸. قمر/سوره۵۴، آیه۴۷.    
۴۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۳۰.    
۵۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۸۵.    
۵۱. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۳۹.    
۵۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۹۳.    
۵۳. طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۴۹.    
۵۴. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۲، ص۶۸۵.    
۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۸۸.    
۵۶. شرتونی، سعید، اقرب الموارد.



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سعر»، ج۳، ص۲۶۷.    






جعبه ابزار