سنگ (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سنگ جسمی است طبیعی و
سخت که در مواردی به عنوان
وزنه برای
ترازو به کار می‌رود.
سنگ در معنای اول، جسم طبیعى
سخت ومعدنى است که از اجتماع کانیهاى سازنده پوسته
زمین فراهم می‌آید.
سنگ در معنای دوم، به معنی
وزنه است که در
ترازو براى اندازه‌گیرى
وزن به کار می‌رود.
از سنگ به معناى نخست در بابهاى
طهارت،
صلات،
اطعمه و اشربه،
احیاء موات و
حدود سخن گفته اند.
سنگ از اجزاى
زمین است. بنابر این،
احکام مترتب بر عنوان زمین بر سنگ نیز مترتب مى‌گردد، مانند پاک شدن کف پا و ته کفش
نجس با راه رفتن بر آن، جواز
تیمم بر آن به قول
مشهور، پاک شدن آن در صورت نجس شدن با تابیدن
آفتاب و جواز
سجده بر آن.
از راههاى
تطهیر مخرج
غایط،
استنجا با سنگ است که بر مخرج غایط کشیده مى شود.
سجده نمودن بر تمام اقسام سنگ‌ها چه
مرمر باشد یا سنگ‌های سیاه معدنی یا سنگ گچ و آهک قبل از آن که پخته شود، جایز است. و سنگ‌هایی که در
مسجد الحرام ازاین‌قبیل است سجده بر آنها اشکال ندارد و همین‌طور در مسجد رسول اللَّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم). »
بنابراین گذاشتن پیشانی بر روی سنگ در حرم «اگر سنگ معمولی باشد، سجده اشکال ندارد.»
در کتاب و مناسک حج به مناسبت‌های مختلف سخن گفته شده است.
آوردن سنگ «از صفا و مروه
جایز نیست، و از مشعر مانع ندارد.»
در مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سجده کردن روی فرش‌های مسجد مانع ندارد و
مهر گذاشتن جایز نیست، و لازم نیست در جایی که
سنگ است
نماز بخوانند، و لازم نیست حصیر یا نحو آن با خود ببرند، ولی اگر مراعات کنند که موجب
وهن نشود و حصیر برای جانماز با خود داشته باشند و روی آن نماز بخوانند به‌طوری که متعارف سایر مسلمین است اشکال ندارد، لکن تاکید می‌شود که از عملی که موجب هتک و انگشت‌نما شدن باشد اجتناب نمایند.
از آداب و مستحبات دیگر در
مکه معظمه این است که «به
خانه کعبه داخل شود خصوصاً کسی که سفر اول او است، و مستحب است قبل از دخول
غسل بنماید و در وقت داخل شدن بگوید: اَللَّهُمَّ اِنَّکَ قُلْتَ وَمَنْ دَخَلَهُ کَانَ آمِناً فَآمِنِّی مِنْ عَذَابِ النَّارِ. پس دو رکعت نماز بین دو ستون بر سنگ قرمز بگزارد در رکعت اول بعد از «حمد» «حم سجده» و در رکعت دوم بعد از «حمد» پنجاه و پنج آیه از سایر جاهای قرآن بخواند.»
گره‌زدن لباس احرام اشکال ندارد ولی
احتیاط واجب آن است که آن را که لنگ قرار داده به گردن گره نزند، و اگر از روی
جهل یا نسیان گره زد احتیاط آن است که فوراً باز کند، ولی به احرامش ضرر نمی‌رساند و چیزی هم بر او نیست، و سنگ در جامه احرام گذاشتن و با
نخ بستن نیز جایز است.
رمی جمرات از
واجبات حج است پس «شرط است در سنگی که می‌خواهد بیندازد به آن «
حصی» یعنی
ریگ گفته شود، پس اگر آن‌قدر ریز باشد که
ریگ به آن گفته نشود - مثل شن - کافی نیست، و اگر خیلی بزرگ باشد نیز کافی نیست، چنانچه به غیر
ریگ مثل کلوخ و خزف و اقسام جواهرات نیز جایز نیست، و اما اقسام سنگ‌ها حتی سنگ مرمر مانع ندارد.»
به قول برخى خوردن سنگ
حرام است؛
لیکن برخى در
حرمت آن اشکال کرده اند؛
بلکه برخى آن را حرام ندانسته اند، مگر آنکه براى
بدن زیان داشته باشد.
سنگ چینى اطراف
زمین موات موجب
حق اولویت براى سنگ چین کننده مى شود.
به‌عبارت‌دیگر «
تحجیر موجب ملک نیست و فقط
اولویت می‌آورد و
احیا با شرایط آن موجب ملک است.»
از جمله کیفرهاى تعیین شده در شرع مقدس،
سنگسار است که
حد زناکار محصن مى باشد.
از سنگ به معناى دوم در باب
تجارت و
ضمان سخن گفته اند.
در معامله،
وزن کالاى وزنى باید معلوم باشد؛ از این رو، سنگ ترازویى که
کالا با آن وزن مى شود اندازه آن باید معلوم باشد.
چنانچه پس از
معامله معلوم شود سنگ ترازو سبک‌تر از مقدار اسمى آن بوده -به عنوان مثال، سنگ یک کیلویى، در واقع نهصد گرم بوده است- فروشنده نسبت به آن مقدار
ضامن است
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۵۳۹-۵۴۰. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
