• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَجَر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَجَر (به فتح حاء و جیم) از واژگان قرآن کریم به معنای سنگ است.
مشتقات حَجَر که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
الْحَجَر (به فتح حاء و جیم) به معنای سنگ؛
کَالْحِجارَة (به کسر حاء و فتح راء) جمع حجر به معنای سنگ ها؛
الْحِجارَة (به کسر حاء و فتح راء) به معنای بت است.




حَجَر (بر وزن فرس) به معنای سنگ است.
جمع آن احجار و حجارة است.


به مواردی از حَجَر که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الْحَجَر (آیه ۶۰ سوره بقره)

(اضْرِبْ بِعَصاکَ‌ الْحَجَرَ...)
(عصاى خود را بر آن سنگ مخصوص بزن!»)


۲.۲ - کَالْحِجارَة (آیه ۷۴ سوره بقره)

(فَهِیَ‌ کَالْحِجارَةِ اَوْ اَشَدُّ قَسْوَةً)
(سپس دل‌هاى شما بعد از اين همه کفران سخت شد؛ هم‌چون سنگ، يا سخت‌تر!)


۲.۳ - الْحِجارَة (آیه ۲۴ سوره بقره)

(فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ)
«بپرهیزید از آتشی که هیزم آن مردم و سنگ‌هاست.»
مراد از این سنگ‌ها چیست؟ المیزان و المنار گفته‌اند مراد از حجارة بت‌ها است که آن‌ها را عبادت می‌کردند به دلیل‌: (اِنَّکُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ‌)
«شما و آن‌چه جز خدا می‌پرستید هیزم جهنّم هستید. دیگران این مطلب را محتمل دانسته‌اند.»
ناگفته نماند به قرینه‌ (الْحِجارَةُ) باید گفت که مراد از (ما تَعْبُدُونَ) معبودات بی‌جان است و این دو آیه درباره بت‌های جماد است وگرنه معبودهای جان‌دار از قبیل گاو و غیره تقصیری ندارند که وارد آتش شوند مخصوصا که آیه خطاب به اهل جاهلیت است و آن‌ها مجسمه‌ها را می‌پرستیدند. با همه این‌ها جمله: (وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ) قابل دقّت است و شاید معنای دیگری داشته باشد.


۲.۴ - الْحِجارَة (آیه ۶ سوره تحریم)

(وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ)
(خود و خانواده خويش را از آتشى كه هيزم آن انسان‌ها و سنگ‌هاست نگه داريد.)


۲.۵ - حِجارَة (آیه ۳۲ سوره انفال)

(وَ اِذْ قالُوا اللَّهُمَّ اِنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَاَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ اَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ اَلِیمٍ‌)
ّ(و به خاطر بياور زمانى را كه گفتند: «خداوندا! اگر اين حقيقتى از سوى توست، بارانى از سنگ از آسمان بر ما فرو ريز يا عذاب دردناكى براى ما بفرست!»)
باریدن سنگ از آسمان طبیعی است تیرهای شهاب که شب‌ها مثل نوارهای نورانی آشکار و ناپدید می‌شوند همه سنگ‌های آسمانی است که در بالای جوّ منفجر می‌شوند و بسیاری از آن‌ها که بزرگ‌اند گاهی به زمین میفتند و اکنون تعدادی از این سنگ‌ها در موزه‌ها نگهداری می‌شود از آیه شریفه به نظر می‌آید که مردم آن روز از این سنگ‌ها باخبر بوده‌اند وگرنه نمی‌گفت خدایا از آسمان بر ما سنگ بباران.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۰۸.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۲۲۰.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۳، ص۲۵۸.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۲۲۰.    
۵. بقره/سوره۲، آیه۶۰.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۹.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ص۲۹۰.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ص۱۹۱.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ص۱۹۰.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ص۲۵۰.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۷۴.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۱.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ص۳۰۶.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ص۲۰۲.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ص۲۲۰.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ص۲۸۰.    
۱۷. بقره/سوره۲، آیه۲۴.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ص۱۳۸.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ص۸۹.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ص۹۵.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ص۱۵۹.    
۲۲. انبیاء/سوره۲۱، آیه۹۸.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۹۰.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱، ص۱۳۹.    
۲۵. رشیدرضا، محمد، تفسیر المنار، ج۱، ص۱۶۴.    
۲۶. بقره/سوره۲، آیه۲۴.    
۲۷. تحریم/سوره۶۶، آیه۶.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۶۰.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۵۶۰.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۳۴.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۴۶.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۷۷.    
۳۳. انفال/سوره۸، آیه۳۲.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۸۰.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۸۷.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۶۷.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۲۰۸.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۸۲۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حجر»، ج۲، ص۱۰۸-۱۱۱.    






جعبه ابزار