زَفِیرٌ وَ شَهِیقٌ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَفِیرٌ وَ شَهِیقٌ:(فَفي النّارِ لَهُمْ فيها زَفيرٌ وَ شَهيقٌ) «زَفِیرٌ وَ شَهِیقٌ»• «
زَفِیرٌ» (با فتح زاء
و کسر فاء) در اصل به معنای فریاد کشیدنی است که با بیرون فرستادن نفس توام باشد.
• «
شَهِیقٌ» (با فتح شین
و کسر هاء) به معنای ارتفاع
و به‌درون کشیدن نفس است.
«
زفير» در اصل به معنای فرياد كشيدنى است كه با بيرون فرستادن نفس توأم باشد،
و بعضى گفته‌اند فرياد نفرت‌انگيز
الاغ در آغاز «
زفير»
و در پايانش «
شهيق» ناميده مى‌شود.
و به هر حال در این آیه اشاره به فرياد
و ناله‌اى است كه از غم
و اندوه برمى‌خيزد. اين احتمال نيز وجود دارد كه اين
زفير و ناله غم‌انگيز تنها مربوط به عابدان نباشد بلكه شياطينى كه معبودشان بودند نيز در اين امر با آن‌ها شريكند.
به موردی از کاربرد «
زَفِیرٌ وَ شَهِیقٌ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَأَمّا الَّذينَ شَقواْ فَفي النّارِ لَهُمْ فيهَا زَفيرٌ وَ شَهیقٌ) «امّا كسانى كه بدبخت شدند، در آتشند؛
و براى آنان در آن جا، ناله‌هاى دردناک
و نعره‌هاى طولانى است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
زفیر به معنای ابتداى عرعر خران
و شهیق به معناى آخر آن است.
و در
کشاف گفته:
زفير به معناى كشيدن نفس
و شهيق به معناى برگرداندن آن است.
و راغب در
مفردات گفته:
زفير به معناى نفس كشيدن پى‌در‌پى است، به نحوى كه قفسه سينه بالا بيايد،
و شهيق هم به معناى طول
زفير است،
و هم به معناى برگرداندن نفس است، هم چنان كه
زفير به معناى فرو بردن نفس نيز هست،
و در
قرآن در
آیه (لَهُمْ فيها زَفيرٌ وَ شَهيقٌ) و در آيه سَمِعُوا لَها تَغَيُّظاً
وَ زَفِيراً و آيه
(سَمِعُوا لَها شَهِيقاً) آمده،
و اصل آن از جبل
شاهق است كه به معناى كوه طولانى
و بلند است.
و اين چند معنا بطورى كه ملاحظه مى‌فرماييد قريب به هم هستند
و تو گويى در كلام استعاره‌اى به كار رفته،
و منظور اين است كه اهل
جهنم نفس‌هاى خود را به سينه‌ها فرو برده با بلند كردن
صدا به
گریه و ناله آن را برمى‌گردانند، همان‌طور كه خران صدا بلند مى‌كنند،
و ناله‌شان از شدت حرارت
آتش و عظمت مصیبت و گرفتارى است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «زفیر و شهیق»، ج۲، ص ۲۴۸.
