رمی (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پرتاب یا همان رمی افکندن
تیر و مانند آن است و از آن به مناسبت در بابهاى
طهارت،
حج و
حدود سخن رفته است.
کسى که در
بیابان براى
وضو یا
غسل دسترسى به
آب ندارد، براى به دست آوردن آن باید در چهار سمت جست‌وجو کند. حدّ
واجب جست‌وجو در هریک از چهار سمت، در
بیابان داراى فراز و نشیب یا داراى موانع مانند پوشش درختان به اندازۀ برد تیرى است که از کمان پرتاب مى‌شود (دویست گام) و در
بیابان هموار و بى‌مانع به اندازۀ برد پرتاب دو
تیر است (
تیمّم).
در
رمی جمرات، پرت کردن (زدن) سنگ‌ریزه به
جمره ملاک است نه گذاشتن آن روى
جمره.
با این توضیح که اعمال منی در روز
عید قربان یکی از
مناسک حج است که رمی نمودن
جمره عقبه با حصی (ریگ) اولین واجب آن است.
همچنین «رمی
جمرات سه‌گانه یعنی جمره اولی و وسطی و عقبه، در روز شب‌هایی که باید
بیتوته کند واجب است، حتی روز سیزدهم برای کسی که بیتوته شب سیزدهم بر او واجب است»
رمی جمرات عبادت است از این روی باید «مانند بقیه عبادات
با نیّت خالص برای خدای متعال»
انجام شود.
علاوه بر اخلاص و قصد قربت که واجب اول است، چند چیز دیگر نیز در آن
واجب است.
دوم:
افکندن آن‌ها است به‌طوری که رمی (انداختن) نامیده شود، بنابراین اگر
با دست آن‌ها را روی جمره قرار دهد کفایت نمی‌کند.
سوم: اینکه انداختن
با دست باشد، پس اگر
با پا بیندازد کافی نیست، و احتیاط (مستحب) آن است که
با وسیله‌ای پرتاب نشود مانند «فلاخن» اگرچه بعید نیست که جایز باشد.
چهارم: رسیدن سنگ‌ها به جمره، پس سنگ‌هایی که به جمرات نرسد حساب نمی‌شود.
پنجم: رسیدن آن به جمره به‌واسطه پرتاب او باشد، بنابراین اگر‌انداختن ناقص باشد (که به جمره نمی‌رسد) و حرکت دیگری از حیوان یا انسان آن را کامل کند (و موجب رسیدن آن سنگ به جمره شود) کفایت نمی‌کند، ولی اگر رمی کند و به سنگی یا مانند آن بخورد (کمانه کند) و از آنجا بلند شود و به جمره بخورد صحیح است.
ششم: آنکه شماره‌اش هفت (سنگ) باشد.
هفتم: آنکه سنگ‌ها دنبال یکدیگر باشند، پس اگر یک‌دفعه آن‌ها را بزند یک سنگ حساب می‌شود، و لو اینکه پی‌درپی به جمره بخورند، چنان که اگر آن‌ها را پی‌درپی بزند اگرچه یک‌دفعه برسند صحیح است.
از مراتب
دفاع از حریم خانواده و ناموس، پرتاب کردن چیزى همچون
سنگ و تیر به سمت تعرّض کننده در صورت کارساز نشدن تذکّر و نصیحت است و در صورت وارد آمدن آسیب بر متجاوز، پرتاب‌کننده
ضامن نخواهد بود (
اطّلاع بر عورات).
تفصیل مطلب در مبحث
دفاع از نفس کتاب
تحریرالوسیله امام خمینی چنین است که:
۱- اگر «کسی که بر
عورات قومی سر بکشد تا آنچه را که از ایشان برای او حرام است
نگاه کند. (مثلاً از بالای خانه به داخل آن
نگاه کند) پس آن‌ها حق دارند، بلکه واجب است که او را منع کرده و جلوگیری نمایند. و اگر امتناع نکرد، دفع او
با زدن و مانند آن جایز است، پس اگر امتناع نورزد و
با سنگ کوچک یا غیر آن حتی چیزهایی که کشنده است به سمت او پرتاب کند و جنایت بر او واقع شود، هدر می‌باشد ولو اینکه به قتل منتهی گردد. و اگر قبل از
نهی کردن و آگاه نمودن، مبادرت به پرت‌کردن سنگ و مانند آن نمایند بنابر احتیاط (واجب) ضامن می‌باشند.»
همچنین است «اگر به قصد
نگاه با شهوت به
پسر صاحب‌خانه، سر بکشد،
صاحب‌خانه حق دارد او را دفع نموده و نهی کند و اگر دست برنداشت، حقّ دارد چیزی را به‌سوی او پرت کند و جنایت واقع شده، هدر می‌باشد.»
و «ظاهر آن است که دفع به آنچه گذشت جایز است ولو اینکه برای زن‌ها
پوشش یا داخل شدن به جایی که بیننده آن‌ها را نمی‌بیند ممکن باشد.»
۲- البته «اگر کسی که به عورات مردم سرکشی می‌کند،
کور باشد، جایز نیست که
با چیزی متعرض او شود؛ پس اگر متعرض شود و جنایتی بر او واقع سازد،
ضامن می‌باشد. و همچنین است اگر از کسانی باشد که دور را نمی‌بیند و فاصله بین او و زن‌ها به‌اندازه‌ای باشد که آن‌ها را نمی‌بیند و یا تشخیص نمی‌دهد.»
همچنین «اگر به خانه‌ای سرکشی کند که در آن کسی که
نگاه به او حرام باشد نیست، پرت‌کردن چیزی به‌سوی او جایز نیست پس اگر پرتاب کند و
جنایت واقع شود ضامن می‌باشد.»
۳- کسی که به عورات مردم سرکشی می‌کند «اگر زیاد دور باشد که امکان دیدن عورات برایش نباشد و لیکن
با وسایل جدید (
دوربین) آن‌ها را ببیند حکمش مانند آن است که از نزدیک سرکشی نموده است، پس دفع او به آنچه گذشت جایز است و جنایت بر او
هدر می‌باشد.»
همچنین «اگر
آیینه بگذارد و به‌وسیله آن عورات را ببیند ظاهر آن است که حکم کسی را که بدون وسیله آن‌ها را می‌بیند دارد، لیکن
احتیاط (مستحب) آن است که چیزی به‌سوی او پرتاب نکند و به یک نحو دیگر تخلّص پیدا کند، بلکه احتیاط ترک نشود.»
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۲۵۰ -۲۵۱. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
