حکم عسل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عسل طبیعى، عصاره انواع گیاهان و گل‌هایی است که خواص درمانى دارند و رنگ‌هاى مختلفى دارد؛ به همین
دلیل عسل شفاى بسیاری از
امراض است.
جواز خوردن عسل و مداوای با آن:
• «واوحی ربک الی النحل...
و پروردگارت به
زنبور عسل
وحی كرد (در
طبیعت وى شوق و توان این عمل را قرار داد) كه از كوه‌ها و درختان و از داربست‌هایى كه مى‌زنند خانه‌هایى (به تناسب حال خود) فراگیر.»
• «... یخرج من بطونها شراب مختلف الونه فیه شفاء للناس..
سپس از همه میوه‌ها (و شیره درختان و گیاهان) بخور، آن گاه راه‌هاى (غریزى) پروردگارت را (در تبدیل مواد اولیه به عسل) به رامى و انقیاد بپوى و در رفت و آمد بین خانه و محل
ثمره، راه‌هاى الهامى خدا را بدون
آزار احدى بپیماى. از درون
شکم آنها مواد قابل آشامیدن رنگارنگى بیرون مى‌آید كه در آن براى
مردم شفاست. حقّا كه در این (فن شربت و داروسازى و در كیفیت زندگى سازنده آن) نشانه‌اى است براى گروهى كه مى‌اندیشند.»
عسل از چه ساخته مى‌شود؟ زنبوران عسل معمولا از ماده قندى مخصوصى كه در ریشه گل‌ها قرار داده شده است می‌مكند و آن را جمع آورى مى‌كنند، ولى زنبورشناسان مى‌گویند كار زنبوران تنها استفاده از این ماده قندى بن گل‌ها نیست، بلكه احیانا از تخمدان گل‌ها و دمبرگ‌ها و میوه‌ها نیز استفاده مى‌كنند كه
قرآن از همه اینها تعبیر به" مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ" (همه میوه‌ها) كرده است. در
حقیقت آنچه را زنبوران عسل از آن مى‌خورند، بالقوه انواع میوه‌هایى است كه به كمك آنها، عسل شكل مى‌گیرد و با این حال چه پر معنى است كلمه كُلِّ الثَّمَراتِ.
عسل در كجا ساخته مى‌شود؟ شاید هنوز بسیارى از افراد فكر مى‌كنند كه برنامه كار زنبوران عسل این است كه شیره گل‌ها را مكیده و در دهان خود جمع و در كندو ذخیره مى‌كنند، در حالى كه چنین نیست آنها شیره‌هاى گل‌ها را به بعضى از حفره‌هاى درون بدن خود كه زنبورشناسان به آن، چینه‌دان مى‌گویند مى‌فرستند، و در آنجا كه حكم یك كارخانه كوچك مواد شیمیایى دارد تغییر و تحول‌هاى مختلفى پیدا كرده، شهد گل‌ها به عسل تبدیل مى‌گردد، و مجددا زنبور، عسل ساخته شده را از
بدن خود بیرون مى‌فرستد. عجیب اینكه
سوره نحل، از
سوره‌های مکی است و مى‌دانیم در منطقه
مکه نه
گل و گیاهى وجود دارد و نه زنبوران عسل، ولى
قرآن با این دقت و ظرافت از آن سخن مى‌گوید و با تعبیر جالبى مانند یخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ: از درون زنبوران مایعى خارج مى‌شود به رنگ‌هاى مختلف حتى به ریزه‌كاری‌هاى ساختن عسل نیز اشاره كرده است.
رنگ عسل، بر حسب آنكه زنبور بر چه گل و ثمره‌اى نشسته و از آن بهره‌گیرى كرده باشد تفاوت مى‌كند، به همین جهت در پاره‌اى از موارد قهوه‌اى تیره، و گاهى نقره‌اى سفید، و گاهى بى‌رنگ، و گاهى زرد رنگ، گاهى شفاف، زمانى تیره، گاهى زرد طلایى، زمانى خرمایى و حتى گاهى، مایل به سیاهى است!. این تنوع رنگ‌ها علاوه بر این كه گویاى تنوع سرچشمه‌هاى بدست آوردن عسل است، تنوعى براى
ذوق‌ها و سلیقه‌ها نیز محسوب مى‌شود زیرا امروز ثابت شده است كه رنگ
غذا در تحریك اشتهاى
انسان بسیار مؤثر است، قدیمى‌ها نیز گویا این مساله روانى را شناخته بودند كه غذاهاى خود را با
زعفران و
زردچوبه و رنگ‌هاى دیگر رنگین مى‌ساختند، تا از طریق بصرى نیز میهمانان‌شان را به خوردن غذا
تشویق نمایند.
مى‌دانیم در گل‌ها و گیاهان، داروهاى حیات‌بخشى نهفته شده است كه هنوز معلومات ما- با اطلاعات وسیعى كه از داروهاى گیاهى داریم- نسبت به آن ناچیز است، و جالب اینكه دانشمندان از طریق تجربه به این
حقیقت رسیده‌اند كه زنبوران به هنگام ساختن عسل آن چنان ماهرانه عمل مى‌كنند كه خواص درمانى و دارویى گیاهان كاملا به عسل منتقل شده و محفوظ مى‌ماند!. روى همین جهت عسل داراى بسیارى از خواص درمانى گل‌ها و گیاهان روى
زمین بطور
زنده است. دانشمندان براى عسل، خواص بسیار زیادى گفته‌اند كه هم جنبه درمانى دارد و هم پیشگیرى و نیرو بخش.
در
روایات اسلامى نیز روى خاصیت درمانى عسل تكیه شده است، در روایات متعددى از
امام علی (علیه‌السّلام) و
امام صادق (علیه‌السّلام) و بعضى دیگر از معصومین نقل شده كه فرمودند: «ما استشفى الناس بمثل العسل: مردم به چیزى مانند عسل
استشفاء نمى‌كنند» و به تعبیر دیگر: «لم یستشف مریض بمثل شربة عسل: هیچ بیمارى به مانند شربت
عسل درمان نكرده است.» در
احادیث عسل براى درمان دل درد توصیه گردیده و از
پیامبر نقل شده که فرمودند: «من شرب العسل فى كل شهر مرة یرید ما جاء به
القرآن عوفى من سبع و سبعین داء: كسى كه (لا اقل) هر ماه یك بار عسل بنوشد، و شفائى را كه
قرآن از آن یاد كرده بطلبد، خدا او را از ۷۷ نوع بیمارى
شفا مى‌بخشد! »
جالب اینكه زنبورشناسان مى‌گویند
زنبور عسل براى
رفع گرسنگی‌اش كافى است كه دو و یا سه
گل را بمكد در حالى كه در هر
ساعت بطور متوسط روى دویست و پنجاه گل مى‌نشیند و كیلومترها راه مى‌رود و آن قدر پر كار است كه در مدت عمر كوتاه‌اش هر یك مقدار معتنابهى عسل تولید مى‌كنند. به هر حال این تلاش و فعالیت چشم‌گیر او
دلیل این است كه او تنها براى خود كار نمى‌كند بلكه آن چنان كه
قرآن مى‌گوید للناس و براى همه انسان‌ها تلاش مى‌كند.
عسل را نباید در
ظرف‌های فلزى ذخیره كرد، این مطلبى است كه دانشمندان به ما مى‌گویند و جالب اینكه
قرآن به هنگامى كه از زنبوران عسل سخن مى‌گوید مى‌فرماید مِنَ الْجِبالِ بُیوتاً وَ مِنَ الشَّجَرِ وَ مِمَّا یعْرِشُونَ: یعنى خانه‌هاى زنبوران عسل را تنها در سنگ‌ها و چوب‌ها خلاصه مى‌كند. نكته مهم دیگر اینكه براى رسیدن به خواص درمانى و بهداشتى عسل باید هرگز آن را
حرارت ندهند و به صورت پخته در میان غذاهاى دیگر استفاده نكنند، بعضى معتقدند تعبیر
قرآن به
شراب (نوشیدنى) در مورد عسل اشاره به همین نكته كه آن را باید نوشید.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم عسل».
