تَنالُهُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَنالُهُ:(تَنالُهُ أَيْديكُمْ وَ رِماحُكُمْ) «تَنالُهُ» از مادّۀ «
نیل» (بر
وزن لیل) به معنى «رسيدن» به مطلوب و به مراد و مقصود است (رسيدن و دسترسى به چيزى).
به موردی از کاربرد «تَنالُهُ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها الَّذينَ آمَنواْ لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللّهُ بِشَيْءٍ مِّنَ الصَّيْدِ تَنالُهُ أَيْديكُمْ وَ رِماحُكُمْ لِيَعْلَمَ اللّهُ مَن يَخافُهُ بِالْغَيْبِ فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِكَ فَلَهُ عَذابٌ أَليمٌ) «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! خداوند شما را با شكارهايى كه در
حال احرام به شما نزديک مى‌شوند، به طورى كه دست‌ها و نيزه‌هايتان به آن مى‌رسد، مى‌آزمايد؛ تا مشخص كند چه كسى با ايمان به
غیب از خدا مى‌ترسد؛ و هر كس بعد از آن تجاوز كند، مجازات دردناكى خواهد داشت.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(يا أَيُّها الَّذينَ آمَنوا لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللَّهُ بِشَيْءٍ مِنَ الصَّيْدِ تَنالُهُ أَيْديكُمْ وَ رِماحُكُمْ) بلاء به معناى امتحان و آزمايش است، و لام قسم و نون مشدد هر دو براى تاكيدند، و اين‌كه فرمود:
(بِشَيْءٍ مِنَ الصَّيْدِ) مى‌خواهد ناچيزى و بى‌مقدارى شكار را تلقين كند، تا مخاطب را در انتهاى از نهيى كه در آيه بعدى است و دست‌برداريش از سود ناچيز آن، كمک كند، و اين‌كه فرمود:
(تَنالُهُ أَيْديكُمْ وَ رِماحُكُمْ) مى‌خواهد به شكار از جهت آسانى و دشوارى تعميم دهد، يعنى چه آن شكار آسان بدست آيد مانند جوجه‌هاى مرغ و بره‌هاى وحشى و تخم مرغ‌هاى وحشى كه با دست و به آسانى
صید مى‌شوند.
و چه به دشوارى بدست آيد مانند حيوانات وحشى بزرگ كه عادتا جز بوسيله سلاح شكار نمى‌شود.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
آيۀ مورد بحث ناظر به يكى از احكام
عمره و
حج، يعنى
تحریم شكار در
حال احرام است و در اين آيه براى آزمايش زائران تأكيد شده، هرچند شكار در نزديكى و دسترس آن‌ها باشد و دست‌ها و نيزه‌هايشان به شكار برسد نبايد آن‌ها را صيد كرد.
در آيۀ ۹۲
سوره آل عمران مى‌خوانيم:
(لَنْ تَنالوا اَلْبِرَّ حَتّى تُنْفِقوا مِمّا تُحِبّونَ) «هرگز به (
حقیقت) نيكوكارى نمى‌رسيد مگر اين‌كه از آن‌چه دوست مى‌داريد (در راه خدا)
انفاق كنيد.»
بنابراين رسيدن به مقام نيكوكاران واقعى، شرايط زيادى دارد كه يكى از آن‌ها انفاق كردن از اموالى است كه مورد علاقۀ انسان است و «تنالوا» در آيه از مادّۀ «نيل» است.
همچنين در آيۀ ۳۷
سوره حج دربارۀ
قربانی كردن كه يكى از شعائر حج است، آمده:
(لَنْ يَنالَ اَللّٰهَ لُحومُها وَ لا دِماؤُها وَ لكِنْ يَنالُهُ اَلتَّقْوى مِنْكُمْ) «هرگز نه گوشت‌ها و نه خون‌هاى آن‌ها (قربانيان) به خدا نمى‌رسد، آن‌چه به او مى‌رسد
تقوا و پرهيزگارى شماست.»
در آيۀ ۱۲۴
سوره بقره مى‌خوانيم كه
ابراهیم (علیه‌السلام) از خداوند درخواست مى‌كند تا از دودمانش، امامانى قرار دهد، خداوند در پاسخ او مى‌فرمايد:
(لا يَنالُ عَهْدي الظّالِمينَ) (تقاضاى تو را پذيرفتم، ولى) «پيمان من به ستمكاران نمى‌رسد (و تنها آن دسته از فرزندان تو كه
پاک و
معصوم باشند شايستۀ اين مقامند).
گاهى «نيل» در
لغت به معنى «ضربه زدن به
دشمن» استعمال شده (نال من عدوّه)، چنان‌كه در آيۀ ۱۲۰
سوره توبه دربارۀ مجاهدان مى‌خوانيم:
(وَ لا يَنالونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلاً إِلاّ كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ) «و هيچ ضربه‌اى از دشمن بر آن‌ها (بر مجاهدان) وارد نمى‌شود، مگر اين‌كه در ارتباط با آن، عمل صالحى براى آن‌ها نوشته مى‌شود.»
جملۀ:
(لا يَنالونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلاً) را غالب مفسران همان‌گونه كه در ترجمۀ آيه
ذکر شد،
تفسیر كرده‌اند و گفته‌اند منظور آن است كه مجاهدان راه خدا هر ضربه‌اى از دشمن، اعم از جراحت،
قتل، اسارت و مانند آن ببينند در نامۀ اعمالشان براى پاداش الهى
ثبت خواهد شد و متناسب هريک اجرى خواهند داشت و البته با توجه به اين‌كه آيه مشكلات مجاهدان را برمى‌شمرد، مناسب همين معنى است، ولى اگر روى تركيب‌بندى خود اين جمله و نيز متناسب با لغات آن بخواهيم تفسير كنيم، معنى جمله چنين است كه آن‌ها هيچ ضربه‌اى بر پيكر دشمن وارد نمى‌كنند، مگر اين‌كه در نامۀ اعمالشان نوشته خواهد شد، زيرا جملۀ: نال من عدوّه، در لغت به معنى ضربه زدن به دشمن است، ولى توجه به مجموع آيه
قرینه بر تفسير گذشته خواهد بود.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تناله»، ج۴، ص ۵۶۳.
