• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بین منفصل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بین منفصل، لفظ رافع اجمال لفظ مجمل، و منفصل از آن است.



«مبین» لفظی است که دلالتش واضح باشد و اجمال لفظ مجمل را بیان و روشن کند. در صورتی که این مبین در آیه دیگری و با فاصله آمده باشد، آن را «مبین منفصل» می‌نامند؛

۱.۱ - مثالها

۱. (وجوه یومئذ ناضرة الی ربها ناظرة). این آیه اجمال دارد و با آیه (لا تدرکه الابصار وهو یدرک الابصار) بیان شده است.
۲. (احلت لکم بهیمة الانعام الا ما یتلی علیکم) که با آیه (حرمت علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر...) بیان و روشن شده است.


گاهی مبین منفصل، از سنت است؛ یعنی قرآن با حدیث تبیین می‌شود؛ مانند: (واقیموا الصلاة وآتوا الزکاة) و (ولله علی الناس حج البیت) که افعال نماز، مقدار نصاب زکات و مناسک حج در احادیث بیان شده است.


زرکشی به این نکته اشاره می‌کند که قرینه منفصل - مانند قرینه متصل - گاهی سبب تعین معنایی می‌شود که اگر این قرینه در بین نبود کلام، حمل بر معنایی غیر از آن معنا می‌شد، در این صورت «تخصیص» و «تاویل» گفته می‌شود، مثل آیه: (فان طلقها فلا تحل له من بعد حتی تنکح زوجا غیره) که نسبت به آیه: (الطلاق مرتان) عمومیت طلاق را- که شامل طلاق بائن هم می‌شود- به طلاق رجعی محدود می‌کند، و اگر این قرینه در بین نبود طلاق، حمل بر عموم می‌شد.
و گاهی این قرینه فقط سبب آشکار شدن مراد از لفظ می‌شود، به طوری که اگر این قرینه در بین نبود مفهوم آیه بر اجمال و ابهام خود باقی می‌ماند، که در این صورت «بیان» نامیده می‌شود.
[۱۰] زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص۱۸۴.
[۱۳] کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۲۰۲.



مبین متصل.


۱. قیامت/سوره۷۵، آیه۲۲.    
۲. قیامت/سوره۷۵، آیه۲۳.    
۳. انعام/سوره۶، آیه۱۰۳.    
۴. مائده/سوره۵، آیه۱.    
۵. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۶. بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۷. آل عمران/سوره۳، آیه۹۷.    
۸. بقره/سوره۲، آیه۲۳۰.    
۹. بقره/سوره۲، آیه۲۲۹.    
۱۰. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص۱۸۴.
۱۱. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۶۰.    
۱۲. صالح، صبحی، ۱۹۲۶ -، مباحث فی علوم القرآن، ص۳۱۰.    
۱۳. کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۲۰۲.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «بین منفصل».    




جعبه ابزار