الحاشیة علی الکفایة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الحاشیه علی الکفایه» تالیف آیت‌الله
محمدعلی حائری قمی از جمله حواشی کتاب کفایه
آخوند خراسانی است.
مولف در این کتاب فقط چهار مقصد
کفایه به شیوه «قوله- اقول» شرح و تبیین نموده است.
کتاب مشتمل بر یک مقدمه و چهار مقصد است.
مقدمه کتاب حاوی امور سیزده گانه
موضوع علم،
وضع،
علائم حقیقت و مجاز،
صحیح و
اعم،
مشتق و... است.
مقصد اول:
اوامر: مؤلف در این مقصد درباره
ماده امر،
صیغه امر،
اجزاء،
مقدمه واجب، بحث
ضد،
متعلق اوامر،
نسخ وجوب، حقیقت
واجب تخییری، حقیقت
وجوب کفائی،
واجب موسع و
مضیق بحث کرده است.
از دیدگاه استاد مولف اطلاق
واجب بر
واجب مطلق و
واجب مشروط هر دو به نحو حقیقت است. ایشان تاکید می‌کند که واجب
مشروط با حصول شرطش تبدیل به واجب مطلق نمی‌شود زیرا با حصول
شرط، اعتبار مربوط به این واجب که در نفس آمر حاصل شده بود زایل نمی‌شود لذا همچنان درست است که بگوییم وجوب این واجب بر حصول فلان
شرط خاص معلق است.
مقصد دوم:
نواهی: مباحث این مقصد عبارتند از:
ماده نهی و
صیغه آن،
اجتماع امر و نهی،
نهی از
شیء و اقتضای
فساد.
مقصد سوم:
مفاهیم: مراد از
مفهوم همان معنای مقابل
منطوق است و بحث
مفاهیم یک بحث صغروی است نه کبروی یعنی بحث در این است که آیا فلان قضیه و یا فلان کلمه،
مفهوم دارد یا نه؟ در این مقصد درباره
مفاهیم شرط،
وصف،
غایت،
استثنا و
لقب بحث می‌شود.
مقصد چهارم:
عام و
خاص: به نظر مؤلف تعاریف ارائه شده برای عام صرفا شرح الاسمی هستند لذا نیازی به نقد و بررسی آنها وجود ندارد. عام دارای اقسام سه گانه
استغراقی،
مجموعی و
بدلی است. به نظر صاحب کفایه در لغت و شرع الفاظی مخصوص عام و خاص وضع شده است و منظور مصنف از وجود
الفاظ عموم در
شرع آنست که شارع در
مقام تشریع و بیان احکام عمومیت معنای آنها را تایید کرده است.
مولف در ادامه، به مباحثی از قبیل حجیت
عام مخصص در افراد باقی مانده، سرایت علم اجمال مخصص به عام، تمسک به عام قبل از
فحص از
مخصص و مانند اینها اشاره می‌نماید.
مقصد پنجم:
مطلق و
مقید،
مجمل و
مبین: مطالب اصلی این مقصد عبارتند از تعریف مطلق، بررسی
الفاظ مطلق،
مقدمات حکمت، حمل مطلق بر مقید و مجمل و مبین. به نظر مولف، مجمل و مبین صفت لفظ هستند نه معنا.
کتاب چاپ سنگی و فاقد فهرست و پاورقی است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
