استثمار در جاهلیت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در عصر و
دوران جاهلیت کنیزان و
زنان در
استثمار و سودجویی دیگران بودند.
در
دوره جاهلیت با واداشتن
کنیزان به
فحشا از آنان، بهره کشی و سودجویی می‌کردند.
ولیستعفف الذین لایجدون نکاحـا حتی یغنیهم الله من فضله والذین یبتغون الکتـب مما ملکت‌ایمـنکم فکاتبوهم ان علمتم فیهم خیرا وءاتوهم من مال الله الذی ءاتـکم ولا تکرهوا فتیـتکم علی البغاء ان اردن تحصنـا لتبتغوا عرض الحیوة الدنیا ومن یکرههن فان الله من بعد اکرههن غفور رحیم. «و کسانی که امکانی برای
ازدواج نمی یابند، باید پاکدامنی پیشه کنند تا
خداوند از
فضل خود آنان را بی نیاز گرداند! و آن بردگانتان که خواستار مکاتبه (قرار داد مخصوص برای آزاد شدن) هستند، با آنان قرار داد ببندید اگر رشد و صلاح در آنان احساس می کنید (که بعد از آزادی، توانایی زندگی مستقل را دارند) و چیزی از مال خدا را که به شما داده است به آنان بدهید! و کنیزان خود را برای دستیابی متاع ناپایدار زندگی
دنیا مجبور به خود فروشی نکنید اگر خودشان می خواهند پاک بمانند! و هر کس آنها را (بر این کار) اجبار کند، (سپس پشیمان گردد،) خداوند بعد از این اجبار آنها
غفور و
رحیم است! (
توبه کنید و بازگردید، تا خدا شما را ببخشد!)»
آیه به یکی از اعمال بسیار زشت بعضی از
دنیا پرستان در مورد
بردگان اشاره کرده می فرماید: "کنیزان خود را به خاطر تحصیل متاع زود گذر دنیا مجبور به
خودفروشی نکنید، اگر آنها می خواهند
پاک بمانند"! (و لا تکرهوا فتیاتکم علی البغاء ان اردن تحصنا لتبتغوا عرض الحیاة الدنیا).
بعضی از
مفسران در
شان نزول این جمله گفته اند: "
عبدالله بن ابی" شش
کنیز داشت که آنها را مجبور به کسب در آمد برای او از طریق خودفروشی می کرد! هنگامی که
حکم اسلام درباره
مبارزه با اعمال منافی با
عفت (در این
سوره) صادر شد آنها به خدمت
پیامبر ص آمدند و از این ماجرا شکایت کردند آیه فوق نازل شد و از این کار
نهی کرد".
این آیه نشان می دهد که تا چه حد در
عصر جاهلیت مردم گرفتار انحطاط و سقوط اخلاقی بودند که حتی بعد از
ظهور اسلام نیز بعضا به کار خود ادامه می دادند، تا اینکه آیه فوق نازل شد و به این وضع ننگین خاتمه داد.
در عصر جاهلیت
زنان در
استثمار بودند.
یـایها الذین ءامنوا لا یحل لکم ان ترثوا النساء کرهـا ولا تعضلوهن لتذهبوا ببعض ما ءاتیتموهن الا ان یاتین بفـحشة مبینة... «ای کسانی که
ایمان آورده اید! برای شما
حلال نیست که از زنان، از روی اکراه (و ایجاد ناراحتی برای آنها،)
ارث ببرید! و آنان را تحت فشار قرار ندهید که قسمتی از آنچه را به آنها داده اید (از مهر)، تملک کنید! مگر اینکه آنها عمل زشت آشکاری انجام دهند. و با آنان، بطور شایسته رفتار کنید! و اگر از آنها، (بجهتی) کراهت داشتید، (فورا تصمیم به جدایی نگیرید! ) چه بسا چیزی خوشایند شما نباشد، و
خداوند خیر فراوانی در آن قرار می دهد!»
(با توجه به شان نزولهایی که برای آیه ذکر شده است، زنان در جاهلیت مانند سایر
اموال میت به
ارث برده شده یا از سوی شوهران خود به تسلیم دارایی و
مهریه خود وادار می‌شدند.)
در دوران جاهلیت به طوری که در
تاریخ و در
روایات آمده رسم چنین بوده که
همسر مردی که می مرده اگر
مادر وراث نبود، جزء ارث به حسابش می آوردند،
ورثه، او را نیز مانند اموال میت به ارث می بردند، و در اینکه کدامیک از ورثه، همسر میت را ارث ببرد رسم چنین بود که هر کس می خواست، جامه ای بر سر او می انداخت، و
زن از آن او می شد، اگر دلش می خواست با او
ازدواج می کرد، آنهم بدون مهریه، چون او را ارث برده بود، و اگر علاقه ای به این کار نمی داشت نزد خود نگه می داشت تا به نحوی از او استفاده مادی کند، یا شوهرش دهد، و مهریه اش را بگیرد و خرج کند، و یا اگر
خواستگاری نمی داشت- در خانه اش بماند و بمیرد تا اموالش را- اگر مالی داشت- بارث ببرد.
آیات این سوره با بسیاری از اعمال ناروای دوران جاهلیت
مبارزه می کند، در آیه مورد بحث بچند عادت ناپسند آن دوران اشاره گردیده است و به
مسلمانان هشدار داده شده که آلوده آنها نشوند:
زنان را بخاطر اموالشان زندانی نکنید همانطور که در شان نزول گفته شد یکی از رفتارهای ظالمانه
مردان، در دوران جاهلیت این بود که با زنان ثروتمندی که از زیبایی بهره ای نداشتند ازدواج می کردند، سپس آنها را بحال خود وا می گذاردند، نه آنها را
طلاق می دادند و نه همچون یک همسر با آنها رفتار می نمودند، به
امید این که مرگشان فرا رسد و اموالشان را تملک کنند، آیه فوق می گوید: "ای افراد با ایمان برای شما حلال نیست که از زنان از روی اکراه و ایجاد ناراحتی، ارث ببرید" و به این ترتیب عمل فوق را محکوم ساخته است.
•
استثمار (قرآن)•
استثمار برده (قرآن)•
استثمار بنی اسرائیل (قرآن)•
استثمار در عصر جاهلیت (قرآن)•
استثمار زنان•
استثمار زنان (قرآن)•
استثمارگران (قرآن)•
منشأ استثمار•
عدم مشروعیت استثمار•
زمینه استثمار (قرآن)•
نجات از استثمار (قرآن)
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۴۴۵، برگرفته از مقاله «استثمار در جاهلیت».
