یسر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یُسْر (به ضم یاء و سکون سین) از
واژگان قرآن کریم به معنای آسانی است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
اِسْتیسار (به کسر همزه و تاء و فتح سین) و
تَیَسُّر (به فتح تاء و یاء و ضم سین مشدده) به معنی آسان بودن و مقدور بودن،
تَیْسیر (به فتح تاء و سکون یاء و کسر سین) به معنای آسان کردن،
یَسیر (به فتح یاء و کسر سین) به معنای آسان،
مَیْسَرَة (به فتح میم و سین و راء) به معنای آسانی و توانگری و
مَیْسِر (به فتح میم و کسر سین) به معنای
قمار.
یُسْربه معنای آسانی است.
(فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً) «به
یقین با (هر) سختى آسانى است!»
(اِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً) «راستی با دشواری آسانی هست.»
ظهور آیه آنست که آسانی توام با دشواری است نه بعد از آن.
اِسْتیسار (به کسر همزه و تاء و فتح سین) و
تَیَسُّر (به فتح تاء و یاء و ضم سین مشدده) به معنی آسان بودن و مقدور بودن است.
(فَاِنْ اُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ الْهَدْیِ) «اگر محصور و ممنوع شدید و نتوانستید عمل
حج را به پایان برید آنچه از
قربانی مقدور است بفرستید.»
تَیْسیر (به فتح تاء و سکون یاء و کسر سین) به معنای آسان کردن است.
(وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ) «حقّا که
قرآن را برای پند گرفتن آسان کرده‌ایم آیا پند گیرنده‌ای هست؟»
(وَ نُیَسِّرُکَ لِلْیُسْری) (و ما تو را براى انجام هر كار خير آماده مى‌كنيم!)
(فَاَمَّا مَنْ اَعْطی وَ اتَّقی) (امّا آن كس كه (در راه خدا)
انفاق كند و پرهيزگارى پيش گيرد.)
(وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنی) (و جزاى نيک (الهى) را تصديق كند.)
(فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْری) (ما او را در مسير آسانى قرار مى‌دهيم!)
یسری مؤنّث ایسر است به معنی آسانتر و موصوف آن باید مثل خصلت و طاعت مؤنّث باشد. مراد از تیسیر در آیه توفیق است که نوعی آسان کردن کار می‌باشد.
یَسیر (به فتح یاء و کسر سین) به معنای آسان است.
(وَ کانَ ذلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسِیراً) «این کار بر خدا آسان است.»
همچنین است میسور در آیه
(فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَیْسُوراً) «با آنها بزبانی نرم سخن بگو یا وعده‌ای بده که آسان باشد.»
یَسِیر به معنی قلیل نیز آید مثل:
(وَ نَزْدادُ کَیْلَ بَعِیرٍ ذلِکَ کَیْلٌ یَسِیرٌ) (و يک بار شتر زيادتر دريافت خواهيم داشت؛ اين پيمانه (بار) كوچكى است!»)
مَیْسَرَة (به فتح میم و سین و راء) به معنای آسانی و توانگری است زیرا که به وسیله ثروت کارها آسان می‌شود.
(وَ اِنْ کانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ اِلی مَیْسَرَةٍ) «اگر قرض دار در تنگی باشد وظیفه مهلت دادنست تا زمان وسعت و سهولت
اداء دین.»
مَیْسِر (به فتح میم و کسر سین) به معنای
قمار است. قمار باز را یاسر گویند. به قولی قمار را از آن میسر گویند که بوسیله آن مال دیگران آسان و بی‌زحمت به چنگ میاید.
(اِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْاَنْصابُ وَ الْاَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ) «
خمر، قمار، بت‌ها، تیرهای قمار پلید و از کار
شیطان می‌باشند از آنها بپرهیزید.»
(يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ قُلْ فيهِما إِثْمٌ كَبيرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما وَ يَسْئَلُونَكَ ما ذا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُون) (درباره شراب و قمار از تو سؤال مى‌كنند، بگو: «در آنها گناه و زيان بزرگى است؛ و منافعى (از نظر مادى) براى مردم در بردارد؛ (ولى) گناه آنها از نفعشان بيشتر است. و از تو مى‌پرسند چه چيز
انفاق كنند؟ بگو: از ما زاد نيازمندى خود.» اين چنين خداوند آيات را براى شما روشن مى‌سازد، شايد انديشه كنيد.)
(إِنَّما يُريدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِي الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ) (شيطان مى‌خواهد به وسيله شراب و قمار، در ميان شما عداوت و
کینه ايجاد كند، و شما را از ياد خدا و از
نماز بازدارد. آيا (با اين همه زيان و فساد، و با اين نهى اكيد،) خوددارى خواهيد كرد؟!)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «یسر»، ج۷، ص۲۶۲.
