کَیْداً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کَیْداً:(إِنَّهُمْ يَكيدونَ كَيْدًا) «کَیْداً» بر
وزن «
صید» به گفتۀ
راغب در مفردات «نوعى چاره‌جويى» است (كه جنبۀ پنهانى دارد و از طريق آماده ساختن مقدمات است).
«کید» بر دو گونه است: نكوهيده و پسنديده، هرچند استعمال آن در مذموم بيشتر است، ولى درعين‌حال در ممدوح نيز به كار مى‌رود، مانند:
(كَذلِكَ كِدْنا لِيوسُفَ) «ما اين‌گونه براى
یوسف چاره‌جويى كرديم.»
واژۀ «كيد» به معنى:
مکر، تلاش و كوشش و نيز
جنگ آمده است، ولى منظور از كيد دشمنان در آيۀ مورد بحث روشن است و
قرآن پر است از توطئه‌هاى موذيانه و نقشه‌هاى شرورانۀ آن‌ها، و امّا اين‌كه منظور از كيد الهى در اين‌جا چيست؟ بعضى گفته‌اند: همان مهلت دادنى است كه سرانجام منتهى به
عذاب دردناک مى‌شود و بعضى آن را به معنى خود عذاب دانسته‌اند، ولى مناسب‌تر اين است كه گفته شود منظور همان الطافى است كه شامل
حال پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و مؤمنان مى‌شد و دشمنان
اسلام را غافل‌گير مى‌ساخت، كوشش‌هاى آن‌ها را از ميان مى‌برد و توطئه‌هاى آن‌ها را درهم مى‌شكست كه نمونه‌هايش در تاريخ
اسلام فراوان است.
به موردی از کاربرد «کَیْداً» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّهُمْ يَكيدونَ كَيْدًا) «آن‌ها پيوسته نقشه‌اى شيطانى مى‌كشند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(إِنَّهُمْ يَكيدونَ كَيْداً) يعنى كفار با كفرشان و انكار معادشان همه در اين فكرند كه با حيله‌هايى
نور خدا را خاموش و
دعوت تو را
باطل سازند، و من هم عليه ايشان
حیله مى‌كنم، و حيله خداى تعالى همين است كه ايشان را به دشمنى با
سعادت خود وا مى‌دارد، استدراج مى‌كند مى‌فرمايد:
مال و اولاد بيشترى مى‌دهم، بر دل‌هايشان
مهر مى‌زنم، و گمراهشان مى‌كنم، و بر گوش و چشمشان پرده مى‌افكنم، اين چنين حيله مى‌كنم، تا در
آخر به سوى عذاب روز قيامتش بكشانم.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «کید»، ج۴، ص ۱۴۵.
