کَلِماتِ اَللّٰه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کَلِماتِ اَللّٰه:(لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللّهِ) «کَلِماتِ اَللّٰه» کَلِمَة در معانی مختلفی از جمله:
لفظ و
سخن،
وعده،
حضرت عیسی (علیه‌السّلام)،
تقوا و
توحید در
قرآن استعمال شده است.
دربارۀ «كلمة» و «كلمة اللّه» پيش از اين سخن گفتيم و
اشاره كرديم كه «كلمة» به معنى وسيع در
قرآن مجید، همۀ موجودات را دربر مى‌گيرد و به همين
دلیل بر مخلوقات «كلمة اللّه» گفته شده است.
قابل توجه اين‌كه در آيۀ مورد بحث، از سنن الهى تعبير به «كلمات اللّه» شده، زيرا «كلم و كلام» در اصل به معنى تأثيرى است كه با
چشم يا گوش
درک مى‌شود («كلم» به معنى تأثيرات عينى و «كلام» به معنى تأثيراتى است كه با گوش درک مى‌شود) سپس توسعه پيدا كرده است و علاوه بر الفاظ، به معانى نيز «كلمة» گفته مى‌شود و حتى به «
عقیده» و «مكتب» و «روش و
سنت» نيز اطلاق مى‌شود.
به موردی از کاربرد «کَلِماتِ اَللّٰه» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِكَ فَصَبَرواْ عَلَى ما كُذِّبواْ وَ أوذواْ حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللّهِ وَ لَقدْ جاءكَ مِن نَّبَإِ الْمُرْسَلينَ) «به
یقین پيش از تو نيز پيامبرانى تكذيب شدند؛ و در برابر تكذيب‌ها،
صبر و
استقامت كردند؛ و در اين راه، آزار ديدند، تا هنگامى كه يارى ما به آن‌ها رسيد. و هيچ چيز سنّت‌هاى خدا را تغيير نمى‌دهد؛ و به يقين اخبار پيامبران به تو رسيده است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
در اين‌كه فرمود:
(لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ) تاكيد
نصرت و حتمى بودن آن است، و نيز اشاره‌اى است به همان معنايى كه در آيه
(كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنا وَ رُسُلي) و آيه
(وَ لَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنا لِعِبادِنَا الْمُرْسَلينَ، إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنْصورونَ) و اين‌كه مبدل در جمله
(لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ) در سياق
نفی واقع شده خود
دلیل بر اين است كه هيچ مغير مفروضى كلمات خدا را تغيير نمى‌دهد، چه مغيرى كه از ناحيه خود او باشد، مثلا مشيتش در خصوص كلمه‌اى تغيير يافته آن را پس از
اثبات،
محو يا پس از ابرام،
نقض كند، و چه از ناحيه غير او باشد، و غير او به كلمه خدا
دست يافته و آن را بر خلاف مشيت وى به وجهى از وجوه تغيير دهد، از اين‌جا معلوم مى‌شود:
اين كلماتى كه خداى تعالى از آن چنين
خبر داده كه قابل تبديل نيستند، امورى هستند كه از
لوح محو، و از اثبات خارجند، در نتيجه مى‌توان گفت كه: كلمة اللَّه، قول اللَّه و وعد اللَّه، به طور كلى در عرف قرآن عبارتند از:
احكام حتميه‌اى كه تغيير و تبديل در آن راه ندارد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «کلمات الله»، ج۴، ص ۱۱۶.
