کلم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كَلْم (به فتح کاف و سکون لام) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
زخم زدن است. از مشتفات آن در
نهج البلاغه کَلام (به فتح کاف و لام) اثرى است كه دلالت بر
معنی دارد و
تَكْليم (به فتح تاء و سکون لام) و
تَكَلّم (به فتح تاء و کاف) نیز هر دو به معنى سخن گفتن است. موارد زيادى از آن در نهج البلاغه آمده است.
كَلْم (مثل
عقل) به معنای زخم زدن است. «كلمه كلما: جرحه.»
راغب در
مفردات گويد: كلم تأثيرى است كه با چشم و گوش درک مى‌شود، كلام با گوش و كلم (زخم) با چشم.
در
مجمع البیان فرموده: كلم به معنى زخم زدن است و معناى اصلى آن تأثير است و «كلام» اثرى است كه دلالت بر معنى دارد.
«تكليم و تكلّم» هر دو به معنى سخن گفتن است. «كَلَّمَ اللَّهُ مُوسى» يعنى
خدا با
موسی سخن گفت.
در
حکمت ۳۸۱ فرموده:
«الْكَلاَمُ فِي وَثَاقِكَ مَا لَمْ تَتَكَلَّمْ بِهِ فَإذَا تَكَلَّمْتَ بِهِ صِرْتَ فِي وَثَاقِهِ فَاخْزُنْ لِسَانَكَ كَمَا تَخْزُنُ ذَهَبَكَ وَوَرِقَكَ فَرُبَّ كَلِمَة سَلَبَتْ نِعْمَةً وَجَلَبَتْ نِقْمَةً» (سخن؛ مادام كه نگفته‌اى در
اختیار توست امّا همين كه از دهان خارج شد، تو در اختيار آن خواهى بود، بنابراين زبانت را همچون طلا و نقره‌ات، نگهدار زيرا بسيار شده كه يک كلمه
نعمت بزرگى را از
انسان سلب كرده و يا
بلا و دردسرى مهم فراهم ساخته است.)
شرح های حکمت: (
)
•
قرشی‌بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کلم»، ج۲، ص۹۱۲.
