• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

پرستاری (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: ممرض (مفردات‌نهج‌البلاغه).


پرستارى، مراقبت و مواظبت از بیمار، کودک و مانند آنان است، که از آن به مناسبت در بابهاى طهارت، صلات، حج و نکاح سخن رفته است.


پرستارى بیمار از مصادیق «فعل معروف» و عملى مستحب است. در روایات آمده است از حقوق هم‌سفر بر هم‌سفر آن است که چنانچه یکى از آنان بیمار شود سایر همراهان تا سه روز در کنار او باشند و ضمن مراقبت از وى نیازهایش را تأمین نمایند.
[۱] وسائل الشیعة ج۱۱، ص۴۵۷.    
[۲] وسائل الشیعه ج۱۶، ص۲۹۴.    

مستحب است امر پرستارى بیمار را فردى از خویشان وى برعهده گیرد که نسبت به او مهربان‌تر و به وضع روحى و جسمى‌اش آشناتر باشد.
[۳] المعتبر ج۱، ص۳۳۱.    

پرستارى هریک از زن و مرد اجنبی از دیگرى در صورت‌ عدم پیدایى محذور شرعی همچون لمس، نظر و یا خلوت با اجنبى جایز است و در فرض وجود محذور تنها در حال ضرورت جایز است، لمس نیز باید از پشت حائل صورت گیرد.
[۴] منیة السائل، ص۱۲۰.    
[۵] صراط النجاة ج۱، ص۳۵۵.    

به عقیده امام خمینی در کتاب استفتائات، کار در محیط‌های بیمارستانی مانند کار دانشجویان پزشکی و پرستاری‌ و پرسنل بیمارستان که موجب اختلاط می‌شود «اگر مفسده داشته باشد، باید احتراز نمایید (نمایند) و اگر مفسده ندارد، مانع ندارد.»
[۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۹، استفتائات امام خمینی، ج۸، ص۵۱۰، سؤال۹۹۶۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
به‌عبارت‌دیگر «با حفظ حجاب و موازین شرعی، اشکال ندارد.»
[۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۴۱، استفتائات امام خمینی، ج۱۰، ص۷۰۰، سؤال۱۲۶۷۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
یکی از قوانین پرستاری‌، مراقبت از بیماران با مذاهب مختلف (ادیان رسمی کشور) و یا حتی مشرک و کافر (بهایی). بدون درنظرگرفتن سن، جنس، نژاد و مذهب می‌باشد که پرستاران باید «طبق مقررات بیمارستان، با مراعات ضوابط شرعی عمل نمایند.»
[۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۴۱، استفتائات امام خمینی، ج۱۰، ص۴۵۰، سؤال۱۲۱۵۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
و در کارهایی مثل سوند زدن پرستار خانم برای مرد و مانند آن «در مورد ضرورت مانع ندارد، ولی با وجود مرد - در مورد سؤال - زن پرستاری‌ نکند.»
[۹] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۹، استفتائات امام خمینی، ج۸، ص۵۱۸، سؤال۹۹۸۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


ترک نماز جماعت جز با عذر، همچون پرستارى از بیمار سزاوار نیست.
[۱۰] البیان، ص۲۴۲- ۲۴۳.    


پرستار بیمار در صورت اضطرار مى‌تواند از منی خارج شده و در غیر منى بیتوته نماید
[۱۱] جامع المقاصد ج۳، ص۲۶۴.    

و چنانچه نتواند همچون بیمار در روز، رمی جمره کند مى‌تواند در شب رمى نماید.
[۱۲] . مجمع المسائل ج۱، ص۴۹۷.
همچنین افاضه از مشعر در شب عید قربان بعد از نیمه‌شب و پس از وقوف مقدارى از شب براى معذوران همچون بیمار و پرستار وى جایز است .
[۱۳] تحریر الوسیلة ج۱، ص۴۴۲.    

امام خمینی در تحریرالوسیله دراین‌خصوص می‌نویسد: «برای اشخاص ناتوان مانند زن‌ها و اطفال و پیرمردان و اشخاصی که عذری مانند خوف و بیماری دارند و برای کسی که آنان را کوچ می‌دهد و مراقبت و پرستاری‌ می‌کند، جایز است که در شب عید بعد از آنکه مقداری از شب وقوف کردند، کوچ نمایند و احتیاطی که نباید ترک شود آن است که قبل از نصف شب کوچ ننمایند، پس بر این گروه‌ها وقوف بین الطلوعین واجب نیست.»
[۱۴] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۷، کتاب الحج، القول فی الوقوف بالمشعر الحرام‌، مسالة۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


زنى که عهده‌دار پرستارى پسربچه است- و از آن به «مربیه» یاد مى‌شود- در صورتى که بیش از یک لباس نداشته باشد و آن در اوقاف متعدّد با ادرار بچه نجس شود و نتواند هر بار آن را آب بکشد، بنابر مشهور اگر هر روز یک بار آن را تطهیر کند و نماز بخواند نمازش صحیح است، هرچند پس از تطهیر دوباره نجس شود. البتّه بهتر است شستن لباس در آخر روز انجام گیرد و با آن نمازهای ظهر، عصر، مغرب و عشا را بخواند و این از موارد استثناى استحباب نماز در اول وقت است. در ثبوت حکم یاد شده نسبت به مرد پرستار مطلقا- اعم از آنکه کودک پسربچه باشد یا دختر بچه- و زنى که پرستار دختربچه مى‌باشد اختلاف است.
[۱۵] جواهر الکلام ج۶، ص۲۳۱- ۲۳۵.    


به نظر مشهور فقها ازدواج مرد با قابله‌ اش (ماما) که پرستارى وى در دوران کودکى را نیز برعهده داشته مکروه است.
برخى قائل به حرمت آن شده‌اند.
[۱۶] جواهر الکلام ج۳۰، ص ۱۳۵-۱۳۶.    



۱. ↑ وسائل الشیعة ج۱۱، ص۴۵۷.    
۲. ↑ وسائل الشیعه ج۱۶، ص۲۹۴.    
۳. ↑ المعتبر ج۱، ص۳۳۱.    
۴. ↑ منیة السائل، ص۱۲۰.    
۵. ↑ صراط النجاة ج۱، ص۳۵۵.    
۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۹، استفتائات امام خمینی، ج۸، ص۵۱۰، سؤال۹۹۶۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۴۱، استفتائات امام خمینی، ج۱۰، ص۷۰۰، سؤال۱۲۶۷۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۴۱، استفتائات امام خمینی، ج۱۰، ص۴۵۰، سؤال۱۲۱۵۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۹. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۹، استفتائات امام خمینی، ج۸، ص۵۱۸، سؤال۹۹۸۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۰. ↑ البیان، ص۲۴۲- ۲۴۳.    
۱۱. ↑ جامع المقاصد ج۳، ص۲۶۴.    
۱۲. ↑ . مجمع المسائل ج۱، ص۴۹۷.
۱۳. ↑ تحریر الوسیلة ج۱، ص۴۴۲.    
۱۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۷، کتاب الحج، القول فی الوقوف بالمشعر الحرام‌، مسالة۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۵. ↑ جواهر الکلام ج۶، ص۲۳۱- ۲۳۵.    
۱۶. ↑ جواهر الکلام ج۳۰، ص ۱۳۵-۱۳۶.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج‌۲، ص۲۵۲.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : حج | دیدگاه های فقهی امام خمینی | طهارت | فقه | نماز
جعبه ابزار