وبل (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَبْل (به فتح واو و سکون باء) و
وَبُل (به فتح واو و ضم باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای شدت است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
وبال (به فتح واو) به معنای شدّت و ثقل،
وابِل (به فتح واو و کسر باء) به معنای باران شدید و
وَبیل (به فتح واو و کسر باء) به معنای عذاب شدید.
وَبْل به معنای شدت است.
اصل وبل چنانکه
طبرسی فرموده به معنی شدّت است، وابل بمعنی باران شدید و تند می‌باشد.
در
مصباح گوید: «وَبَلَ الشی‌ء: اشتدّ» وبیل بمعنی شدید است.
راغب می‌گوید: وبل و وابل بارانی است سنگین دانه و به مناسبت سنگینی به کاری که از ضررش ترسند گویند وبال.
ماده «وبل» به ۳ صورت وابل، وبال و وبیل در آیات
قرآن بکار رفته است:
وابِل (به فتح واو و کسر باء) به معنای باران شدید بوده و سه بار در قرآن مجید ذکر شده است:
(وَمَثَلُ الَّذینَ یُنفِقونَ اَموالَهُمُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللَّهِ وَتَثبیتًا مِن اَنفُسِهِم کَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبوَةٍ اَصابَها وابِلٌ فَآتَت اُکُلَها ضِعفَینِ فَاِن لَم یُصِبها وابِلٌ فَطَلٌّ وَاللَّهُ بِما تَعمَلونَ بَصیرٌ) (و عمل كسانى كه اموال خود را براى خشنودى خدا، و پايدار ساختن فضايل انسانى در
روح خود،
انفاق مى‌كنند، همچون باغى است كه در نقطه بلندى باشد، و بارانهاى درشت به آن برسد، و ميوه خود را دوچندان دهد. واگر باران درشت به آن نرسد، بارانى نرم به آن مى‌رسد. و در هر حال، شاداب و با طراوت است و خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد، بيناست.)
(فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ صَفوانٍ عَلَیهِ تُرابٌ فَاَصابَهُ وابِلٌ فَتَرَکَهُ صَلدًا لا یَقدِرونَ عَلی شَیءٍ مِمّا کَسَبوا وَاللَّهُ لا یَهدِی القَومَ الکافِرینَ) (اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! صدقات خود را با
منت و آزار، باطل نسازيد؛ همانند كسى كه مال خود را براى نشان دادن به مردم، انفاق مى‌كند؛ و به
خدا و روز واپسين، ايمان نمى‌آورد؛ عمل او همچون قطعه سنگى است كه بر آن، قشر نازكى از خاک باشد؛ و بذرهايى در آن افشانده شود؛ و رگبارى بر آن ببارد، و همه خاكها و بذرها را بشويد، و آن را صاف و خالى از خاک و بذر رها كند. آنها از كارى كه انجام داده‌اند، چيزى بدست نمى‌آورند؛ و خداوند، گروه كافران را هدايت نمى‌كند.)
وبال (به فتح واو) به معنای شدّت و ثقل است و آن عبارت است از
عذاب و نتیجه زشت
معصیت، که بر
انسان سنگین و سخت است.
(اَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیاماً لِیَذُوقَ وَبالَ اَمْرِهِ) «یا برابر طعام مساکین
روزه بگیرد تا سزای کارش را بچشد.»
(اَلَم یَاتِکُم نَبَاُ الَّذینَ کَفَروا مِن قَبلُ فَذاقوا وَبالَ اَمرِهِم وَلَهُم عَذابٌ اَلیمٌ) (آيا خبر كسانى كه پيش از اين
کافر شدند به شما نرسيده است؟! آرى آنها كيفر كار خود را چشيدند؛ و عذاب دردناكى براى آنهاست!)
(کَمَثَلِ الَّذینَ مِن قَبلِهِم قَریبًا ذاقوا وَبالَ اَمرِهِم وَلَهُم عَذابٌ اَلیمٌ) (مثل اين گروه از
یهود مثل كسانى است كه كمى پيش از آنان بودند، كيفر كار خود را چشيدند و براى آنها عذابى دردناك است!)
(فَذاقَت وَبالَ اَمرِها وَکانَ عاقِبَةُ اَمرِها خُسرًا) (آنها كيفر كار خود را چشيدند؛ و عاقبت كارشان خسران بود.)
وَبیل (به فتح واو و کسر باء) به معنای عذاب شدید است.
(فَعَصی فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَاَخَذْناهُ اَخْذاً وَبِیلًا) «
فرعون به رسول نافرمانی کرد او را مؤاخذه نمودیم، مؤاخذه سخت.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «وبل»، ج۷، ص۱۷۷.
