وارِثِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وارِثِ:(وَ عَلَى الْوارِثِ مِثْلُ ذَلِكَ) «وارِثِ» به معنى «ارث برنده» (آن كه از دارايى مرده ارث مى‌برد) است.
به موردی از کاربرد «وارِثِ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ الْوالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كامِلَيْنِ لِمَنْ أَرادَ أَن يُتِمَّ الرَّضاعَةَ وَ علَى الْمَوْلودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ كِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْروفِ لا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلاّ وُسْعَها لا تُضآرَّ والِدَةٌ بِوَلَدِها وَ لا مَوْلودٌ لَّهُ بِوَلَدِهِ وَ عَلَى الْوارِثِ مِثْلُ ذَلِكَ فَإِنْ أرادا فِصالًا عَن تَراضٍ مِّنْهُما وَ تَشاوُرٍ فَلا جُناحَ عَلَيْهِما وَ إِنْ أَرَدتُّمْ أَن تَسْتَرْضِعواْ أَوْلادَكُمْ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِذا سَلَّمْتُم مّآ آتَيْتُم بِالْمَعْروفِ وَ اتَّقواْ اللّهَ وَ اعْلَمواْ أَنَّ اللّهَ بِما تَعْمَلونَ بَصيرٌ) «مادران، فرزندان خود را دوسال تمام،
شیر مى‌دهند. اين براى كسى است كه بخواهد دوران شيردادن را تكميل كند. و آن كس كه فرزند براى او متولّد شده (
پدر)، بايد خوراک و پوشاک
مادر را به طور شايسته در مدّت شيردادن بپردازد. البته هيچ‌كس تكليفى بيش از مقدار توانايى خود ندارد. بنابراين نبايد بر مادر و فرزندش به خاطر یک‌ديگر زيانى وارد شود؛ و نه بر پدر و فرزندش از ناحيه يک‌ديگر ضررى وارد آيد). و بر وارث او نيز لازم است مثل اين كار را انجام دهد و هزينه مادر را در دوران شيردادن تأمين نمايد). واگر آن دو، با رضايت يک‌ديگر و مشورت بخواهند كودک را زودتر از شير بازگيرند، گناهى بر آن‌ها نيست. و اگر خواستيد دايه‌اى براى فرزندان خود بگيريد، گناهى بر شما نيست؛ به شرط اين‌كه
حق مادران را به طور شايسته بپردازيد. و از مخالفت فرمان خدا بپرهيزيد؛ و بدانيد خدا، به آن‌چه انجام مى‌دهيد، بيناست.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ عَلَى الْوارِثِ مِثْلُ ذلِكَ) از ظاهر آيه بر مى‌آيد: آن‌چه كه به حكم
شرع به
گردن پدر است، مانند خرجى و
لباس در صورتى كه پدر
فوت شود به گردن وارث او خواهد بود.
ليكن مفسرين آيه را به معانى ديگرى
تفسیر كرده‌اند كه با ظاهر آيه نمى‌سازد، و از آن‌جا كه اصل مساله مربوط به
فقه است متعرض آن معانى نشديم، اگر كسى بخواهد به آن‌ها آگاه شود بايد به كتب فقهى مراجعه نمايد، و آن‌چه ما در معناى آيه گفتيم موافق با مذهب
آئمه اهل بیت (علیهم‌السلام) است، چون از اخبارى كه از ايشان رسيده، همين معنا استفاده مى‌شود، و همچنين موافق با ظاهر آيه شريفه نيز هست.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
بعد از
مرگ پدر، بايد ورثه عهده‌دار اين وظيفه باشند و احتياجات مادر را در دورانى كه به كودک شير مى‌دهد تأمين كنند.
در آيۀ ۸۹
سوره انبیاء،
زکریا (علیه‌السلام) پروردگارش را مى‌خواند و عرض مى‌كند:
«پروردگار من، مرا تنها مگذار (و فرزند برومندى به من عطا كن) و تو بهترين وارثانى.»
جمع وارث «ورثة» و «ورّاث» (ارث‌برندگان) است.
چنان‌كه در آيۀ ۸۵
سوره شعرا مى‌خوانيم:
تعبير به «ارث» در مورد
بهشت، يا به خاطر آن است كه ارث به معنى دستيابى به نعمتى است بى‌رنج و تعب و مسلما آن همه نعمت‌هاى بهشتى در برابر طاعات ناچيز ما موهبتى بى‌رنج و تعب است و يا به خاطر آن است كه
طبق روايات اسلامى، هر انسانى خانه‌اى در بهشت و خانه‌اى در
دوزخ دارد، هنگامى كه دوزخى شود خانۀ بهشتيش به ديگران مى‌رسد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «وارث»، ج۴، ص ۶۴۶.
