هتک کعبه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اهانت کردن به مقدسات و
محترمات دینی یعنی آنچه لزوم احترامش در
دین امر بدیهی باشد. مانند:
کعبه معظمه که از
گناهان کبیره و
رذائل اخلاقی است.
پس از
قرآن، هیچ چیز در عالم
اسلام، عزیزتر و شریف‌تر از
کعبه معظمه نیست. و این مطلب نزد هر مسلمانی بدیهی است به طوری که بدون تردید هتک آن را
گناه کبیره بلکه بعض مراتب آن را موجب
ارتداد و
کفر می‌دانند. چنانچه درباره‌ی قرآن مجید ذکر شد.
صدوق (علیه‌الرحمه) از
حضرت صادق (علیه‌السّلام) نقل می‌فرماید: «ان لله عزوجل
حرمات ثلث لیس مثلهن شیء کتابه و هو
حکمته و نوره و
بیته الذی جعله قبلة للناس و عترة نبیکم؛ جز این نیست که برای خداوند سه چیز
محترم است که در
حرمت و شرافت و لزوم رعایت مثل آنها چیزی نیست: او، قرآن مجید است که
حکمت خداوند و
نور او است. دوم، خانه‌ی او است که آن را برای مردم
قبله قرار داده است. سوم،
عترت پیغمبر (صلی
اللهعلیهوآلهوسلّم).»
و نیز فرموده: «ما خلق
الله فی الارض بقعة احب الیه من الکعبة ولا اکرم علیه منها؛ خدا در زمین بقعه‌ای نیافرید که گرامی‌تر باشد نزد او از کعبه.»
و بالجمله نزد هر
مسلمان دینداری، ضروری و بدیهی است که
اهانت به کعبه گناهی بس بزرگ است بلکه لزوم و
وجوب رعایت
احترام تمام شهر
مکه بلکه تمام
حرم (که قرقگاه الهی است) ظاهر و روشن است.
علاوه بر این، بر کبیره بودن این
گناه نص وارده شده و صریحاً پیغمبر اکرم (صلی
اللهعلیهوآلهوسلّم) می‌فرماید: «از گناهان کبیره،
حلال و مباح دانستن ترک رعایت و
حرمت بیت الله الحرام است و می‌فرماید: و استحلال
البیت الحرام.»
و در
سوره مائده می‌فرماید: «یا ایها الذین آمنوا لاتحلوا شعائر
الله.»
در
تفسیر المیزان می‌نویسد: احلال یعنی مباح دانستن که ملازم است با بی‌مبالاتی نسبت به
حرمت و منزلت هر چیز، و معنی احلال شعائر
الله محترم نشمردن
شعائر الهی و ترک آنها است. و شکی نیست که کعبه‌ی معظمه، اعظم شعائر الهی است.
در
سوره حج می‌فرماید: «و من یعظم
حرمات الله فهو خیر له عند ربه؛
و هر کس
حرمت‌های خدا را بزرگ دارد، او را بهتر و نیکوتر باشد نزد پروردگارش.» بعضی از مفسرین فرموده‌اند: مراد از
حرمات الله در این
آیه شریفه، کعبه معظمه که
بیت الله الحرام است و
مسجد الحرام و مکه معظمه که بلد
حرام است و شهر
حرام و تمام
حرم است.
چنانچه اشاره شد، بعضی مراتب هتک آن، موجب ارتداد و کفر است. مانند خراب کردن یا ملوث نمودن آن عمداً به
نجاست. و مانند آنچه در بحث هتک قرآن ذکر شد. اما در اینجا به پاره‌ای از مراتب هتک، در ضمن چند فرع اشاره می‌شود:
هر نوع گناه و خلاف شرعی که در مکه معظمه واقع شود،
اهانت و هتکی نسبت به
بیت الله حرام و بلد
حرام است. زیرا خلاف
حکم خدا، در خانه‌ی او کمال بی‌ادبی و بی‌مبالاتی و بی‌اعتنایی است. و لذا در بعضی
روایات است که
ثواب حسنه در
حرم دو چندان است، چنانچه عذاب گناه در آن دو برابر است نسبت به مکان دیگر. و نیز مستفاد از روایات آن است که اگر کسی گناهی در
حرم مرتکب شود که برای آن
حد یا
تعزیر معین شده است، باید زیادتر از آنچه مقرر شده، معاقب شود. چون هتک
حرم خدا را کرده است. و بنابراین هر گناهی در
حرم خدا کبیره خواهد بود.
و بعضی از
فقهاء فرموده است: دلیل بر کبیره بودن هر گناهی در
حرم خدا (علاوه بر اینکه هتک است) آن است که در قرآن مجید بر آن وعده‌ی
عذاب داده شده است، در باب اول ثابت شد که هر گناهی که در قرآن وعده‌ی
آتش بر آن داده شده کبیره است.
چنانچه در سوره‌ی حج می‌فرماید: «و من یرد فیه بالحاد بظلم نذقه من عذاب الیم؛
و هر که در
حرم الحاد را خواهد، یعنی انحراف از حق و قانون الهی به
ظلم و عدوان، بچشانیم او را عذاب دردناک.»
و از روایات فهمیده می‌شود که مراد، الحاد در تمام
حرم است و معنی الحاد، هر گناه و خلاف شرعی است. حضرت صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «هر ظلمی که شخص به خودش کند در مکه معظمه مانند
دزدی یا ظلم به کسی یا هر تجاوزی از قانون شرع الهی، پس من آن را الحاد می‌دانم و به همین جهت اهل
تقوا از اقامت در
حرم پرهیز می‌کردند.»
یعنی برای اینکه به گناه در
حرم مبتلا نشوند، تا مورد
عقوبت الهی قرار گیرند. و مانند این روایت در
وافی چند روایت ذکر شده است.
علامه مجلسی (علیه الرحمه) در شرح این حدیث می‌فرماید: از این حدیث دانسته می‌شود کسی که بتواند خود را از ارتکاب گناه نگه دارد، مجاورت مکه برایش
کراهت ندارد.
به حضرت صادق (علیه‌السّلام) گفتند: «پرنده‌ی درنده‌ای است که کبوترهای
حرم را هر چه ببیند آزار می‌رساند. امام (علیه‌السّلام) فرمود: او را بگیرید و بکشید زیرا در
حرم الحاد کرده است.»
ناگفته نماند که حد
حرم چهار فرسخ از چهار طرف می‌باشد که مجموعاً شانزده فرسخ می‌شود.
هرگاه کسی در بیرون
حرم، جرمی یا خیانتی کند و به
حرم پناهنده شود، کسی نمی‌تواند متعرضش شود بلکه باید مجالست و
معاشرت با او را ترک کنند و در
داد و ستد به او سخت بگیرند تا هنگامی که به اختیار از
حرم خارج شود، آن گاه او را مجازات نمایند. ولی اگر کسی در داخل
حرم کاری که موجب
قصاص یا حد یا تعزیر باشد انجام دهد، باید در همان
حرم قصاص شود و حد الهی جاری گردد.
از حضرت صادق (علیه‌السّلام) سئوال شد، نسبت به مردی که کسی را در بیرون
حرم بکشد و پس از آن داخل
حرم شود. امام (علیه‌السّلام) فرمود: نباید کشته شود، او را اطعام و سیراب نکنند و با او
معامله ننمایند و او را جای ندهند تا هنگامی که از
حرم بیرون رود، آن گاه حد بر او جاری می‌شود. پرسید، چه می‌فرمایید: درباره‌ی مردی که داخل
حرم کسی را بکشد یا دزدی کند. امام (علیه‌السّلام) می‌فرماید: در همان
حرم، حد بر او جاری می‌شود. زیرا این شخص برای
حرم حرمتی نمی‌داند.
سماعه از حضرت صادق (علیه‌السّلام) پرسید که مال من نزد مردی بود که مدتی از من پنهان شده، پس او را در حال
طواف کعبه معظمه دیدم. آیا طلب خود را از او مطالبه کنم؟ فرمود: نه و بر او سلام مکن (تا تو را بشناسد) و او را ترسناک نکن تا هنگامی که از
حرم خارج شود.
جز شتر و گاو و گوسفند و مرغ، کشتن هر حیوانی در
حرم حرام است مگر افعی و مار و عقرب و موش و شپش و پشه و هر حیوان موذی که برای دفع شرش، باید کشته شود
جایز است. (برای دانستن روایات این
حکم و فروعات آن به کتاب
مستند الشیعه، صفحه ۳۱۸ مراجعه شود.)
و نیز کندن درخت و گیاهی که در
حرم روئیده شده
حرام است. (برای اطلاع به روایات و فروعات این مساله به کتاب حج مستند صفحه ۲۱۴ مراجعه شود.)
جایز نیست دخول به مکه معظمه بلکه
حرم، بدون
احرام. یعنی در ایام سال هر وقت کسی بخواهد وارد
حرم و مکه معظمه بشود، واجب است از
میقات محرم شود و با
احرام وارد گردد. و پس از
طواف و
سعی و
تقصیر، از
احرام بیرون می‌رود، مگر کسی که زیاد در تردد بین
حرم و بیرون است مانند هیزم کش و قاصد، و مگر کسی که بین
احرام سابق و داخل شدنش کمتر از یک ماه باشد. و بعضی از فقهاء استحلال
البیت (که تصریح به کبیره بودنش شده چنانچه ذکر گردید.) را راجع به این مساله دانسته‌اند یعنی داخل شدن به مکه معظمه محلاً. (بدون
احرام)
در حال
بول یا غائط کردن، رو به قبله یا پشت به قبله بودن،
حرام است. خواه در صحرا باشد یا در آبادی و عمارت. و احتیاطاً بچه را رو به قبله یا پشت به آن ننشانند. بلی اگر خودش چنین کرد جلوگیریش واجب نیست، اما اگر عاقل بالغ چنین کرد، اگر مساله را نمی‌داند باید به او فهماند و اگر می‌داند و عمداً چنین کرد، واجب است از باب
نهی از منکر او را باز داشت. (به شرحی که در باب نهی از منکر گذشت). در صورتی که کمی از قبله به سمت راست یا چپ منحرف شود، دیگر
حرام نیست هر چند کاملاً به سمت شرق یا غرب هم نباشد و برای اختصار، مدارک این
حکم هم مانند مسائل سابقه ذکر نگردید.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بی‌حرمتی به مقدسات و ارزش‌ها»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۲/۱۸.
