مستندالشیعة فی احکام‌الشریعة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب مستند الشیعة فی احکام الشریعة نوشته
احمد بن محمد مهدی بن ابوذر نراقی کاشانی ، معروف به
فاضل نراقی (م ۱۲۴۵ ق) به
زبان عربی و در موضوع
فقه استدلالی می باشد.
این اثر جاوید در میان فقیهان بزرگ شیعه یکی از کتابهای دقیق فقهی به شمار می آید که به سبک استدلال و متقن نگارش یافته و دارای فروع متنوع و موضوعات مبتلا به فقهی است. این کتاب طی دو قرن گذشته همواره در
حوزه های علمیه مورد توجه، استناد و استفاده عالمان و فقیهان سترگی مانند
آیة الله سید محمد کاظم یزدی صاحب عروة الوثقی قرار می گرفته است.
این کتاب یک دوره فقه استدلالی مبسوط از کتاب
الطهارة تا آخر کتاب
الارث می‌باشد. این کتاب از نظر زیادی فروعات فقهی، جامعیت اقوال و نظریات، ایجاز و اختصار در عبارتها، طرح مهمترین مسائل و کاملترین دلائل و ترک مسائل غیر مهم و فروع نادر و قیاسهای ضعیف، دقت بلیغ و اسلوب جدید در نوع خود کم نظیر است تا جایی که بخصوص در مورد کتاب
قضاء آن مشهور است که کتابی نظیر آن نوشته نشده است. از نظر علم
اصول فقه نیز طرح نظریات جدید اصولی در مباحثی مثل
انقلاب نسبت،
شهرت فتوایی ،
قاعده تسامح و
تعارض اخبار موجب شده که این کتاب مورد توجه فقهای عظام قرار گرفته و در کتب بزرگانی همچون
سید محمد بحر العلوم در کتاب
بلغة الفقیه ، مرحوم
نائینی در کتاب
الصلاة ، مرحوم
سید محمد کاظم یزدی در کتابهای سؤال و جواب و
دلیل الناسک ،
شیخ انصاری در کتابهای صوم، زکاة، خمس و
المکاسب ، مرحوم حکیم در
مستمسک عروة الوثقی ،
صاحب جامع المدارک و تقریبا در تمام کتب فقهی متاخرین به نظریات فقهی و اصولی وی توجه و استناد شده است.جلد اول تا سوم کتاب موجود کتاب الطهارة
، جلد چهارم تا هشتم کتاب
الصلاة ، جلد نهم کتاب
الزکاة ، جلد دهم کتاب
خمس و
صوم ، جلد یازدهم تا سیزدهم کتاب
حج ، جلد چهاردهم کتاب
مکاسب ، جلد پانزدهم کتاب المطاعم و المشارب، جلد شانزدهم کتاب
النکاح ، جلد هفدهم کتاب
القضاء و
الشهادات ، جلد هیجدهم کتاب الشهادات و جلد نوزدهم کتاب
الفرائض و
المواریث می‌باشد.
در چاپ کتاب از ۸
نسخه خطی و دو نسخه
چاپ سنگی استفاده شده است که سه نسخه خطی از کتابخانه ملک با شماره‌های ۱۳۱۷، ۲۲۴۰ و ۱۴۳۷، سه نسخه خطی از کتابخانه مدرسه
شهید مطهری (سپهسالار) با شماره‌های ۲۲۳۱، ۲۲ و ۲۳۳۰، نسخه کتابخانه ی غرب در
همدان و نسخه کتابخانه
آیت الله مرعشی با شماره ۵۹۴۷ می‌باشد. دو نسخه چاپ سنگی در سالهای ۱۲۷۳، ۱۳۳۵ چاپ شده است.
نسخه خطی که در چاپ
کتاب به عنوان اصل مورد استفاده قرار گرفته است نسخه کتابخانه آیت الله مرعشی با شماره ۵۹۴۷ است که از کتاب المطاعم و المشارب تا آخر کتاب النکاح بوده و در سال ۱۲۴۲ نوشته شده است. در چاپ کتاب موجود از سه گروه مقابله، استخراج منابع و تقویم
نص استفاده شده که مقایسه و مقابله نسخه‌های خطی، و به دست آوردن مآخذ و منابع
روایات اهل تسنن و
تشیع و تصحیح غلطهای نوشتاری را انجام داده‌اند.
این کتاب قبلا دوبار که مرحله دوم آن در سال ۱۳۲۵ ش. بود در
ایران در دو جلد بزرگ رحلی، تهیه، تنظیم و چاپ شده است.
اخیراً با تلاش و تحقیق دست اندرکاران و محققان موسسه آل البیت در
قم، در ۱۹ جلد تهیه و تنظیم یافته و به مرحله چاپ رسیده است.
فاضل نراقی
نرم افزار جامع فقه اهل البيت۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
سایت اندیشه قم
