• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَطیحَةُ‌ (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: نطح (مفردات‌قرآن).


نَطیحَةُ‌:(وَ الْمُتَرَدِّيَةُ وَ النَّطيحَةُ)
«نَطیحَةُ‌» از مادّۀ «نطح» (بر وزن سطح) به معنى «شاخ زدن» است.
«نطيحة» به حيوانى گفته مى‌شود كه بر اثر شاخ زدن حیوان ديگرى بميرد كه البته خوردن گوشت چنين حيوانى - به اضافه چند مورد ديگر كه در آغاز سوره مائده از آن‌ها ياد شده - حرام است، ولى اگر قبل از آن كه اين‌گونه حيوانات جان بسپرند به آن‌ها برسند و با آداب اسلامى آن‌ها را سر ببرند و خون به قدر كافى از آن‌ها بيرون بريزد، حلال خواهد بود. واژۀ «نطيحة» فقط يک‌بار در قرآن مجید آمده است.



به موردی از کاربرد «نَطیحَةُ‌» در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - نَطیحَةُ‌ (آیه ۳ سوره مائده)

(حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الْدَّمُ وَ لَحْمُ الْخِنْزيرِ وَ ما أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقوذَةُ وَ الْمُتَرَدِّيَةُ وَ النَّطيحَةُ وَ ما أَكَلَ السَّبُعُ إِلاّ ما ذَكَّيْتُمْ وَ ما ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَ أَن تَسْتَقْسِمواْ بِالأَزْلامِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذينَ كَفَرواْ مِن دينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ دينًا فَمَنِ اضْطُرَّ في مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفورٌ رَّحيمٌ)
«گوشت مردار، و خون، و گوشت خوک، و حيوانى كه به غير نام خدا ذبح شود، و حيوان خفه شده، و به زجر كشته شده، و حيوانى كه بر اثر پرت شدن از بلندى بميرد، و حيوانى كه به ضرب شاخ حيوان ديگرى مرده باشد. و باقی‌مانده صید حيوان درنده- مگر آن‌كه بموقع به آن شكار برسيد و آن را سر ببريد- و حيوانى كه روى بت‌ها يا در برابر آن‌ها ذبح مى‌شود، همه بر شما حرام شده است؛ و همچنين تقسيم كردن گوشت حيوان بوسيله چوبه‌هاى تيرِ مخصوص بخت آزمايى؛ تمام اين اين‌ها، فسق و گناه است.- امروز، كافران از شكست آيين شما مأيوس شدند؛ بنابراين، از آن‌ها نترسيد؛ و از مخالفت من بترسيد! امروز، دين شما را برايتان كامل كردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را بعنوان آيين جاودان شما پذيرفتم- امّا كسانى كه در حال گرسنگى، ناچار شوند، و تمايل به گناه نداشته باشند، مانعى ندارد كه از گوشت‌هاى ممنوع بخورند؛- خداوند، آمرزنده و مهربان است.»

۱.۲ - نَطیحَةُ‌ در المیزان و مجمع‌البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقوذَةُ وَ الْمُتَرَدِّيَةُ وَ النَّطيحَةُ وَ ما أَكَلَ السَّبُعُ إِلّا ما ذَكَّيْتُمْ) كلمه منخنقة به معناى حيوانى است كه خفه شده باشد، چه خفگى اتفاقى باشد و يا عمدى باشد و عمدى به هر نحو و هر آلتى كه باشد، خواه كسى عمدا و با دست خود او را خفه كرده باشد، و يا اين‌كه اين خفه كردن عمدى با وسيله‌اى چون طناب باشد، و چه اين‌كه گردن حيوان را بين دو چوب قرار دهند تا خود بخود خفه شود، هم چنان كه در جاهليت به اين طريق و به امثال آن حيوان را بى‌جان مى‌كردند.
و موقوذة حيوانى است كه در اثر ضربت بميرد آن قدر او را بزنند تا مردار شود.
و متردیة حيوانى است كه از محلى بلند چون کوه و يا لبه چاه و امثال آن سقوط كند و بميرد.
و نطیحة حيوانى است كه حيوانى ديگر او را شاخ بزند و بكشد (وَ ما أَكَلَ السَّبُعُ) حيوانى است كه درنده‌اى پاره‌اش كرده باشد، و از گوشتش خورده باشد، پس أكل مربوط به ماكول است، چه اين‌كه همه‌اش را خورده باشد، و چه اين‌كه بعض آن را، و كلمه سبع به معناى حيوان وحشى گوشت‌خوار است، چون شیر و گرگ و پلنگ و امثال آن.

۱. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۱۱.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۴۲۰.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌ ط-دار الکتب الاسلامیه، ج۴، ص۲۵۹.    
۵. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۰۷.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۲۶۸.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۶۴-۱۶۵.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۱۹۹.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۴۳.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نطیحة»، ج۴، ص ۴۷۰.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره مائده | لغات قرآن




جعبه ابزار