نَجَس (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَجَس: (إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ) «نَجَس» (بر وزن هوس) معناى مصدرى دارد، و به عنوان تأكيد و مبالغه به معناى وصفى نيز به كار مى‌رود.
«
راغب» در كتاب «
مفردات» درباره معناى اين كلمه مى‌گويد:
«نَجاسَت» و
«نَجَس» به معناى هر گونه پليدى است و آن بر دو گونه است: يک نوع پليدى حسّى، و ديگرى پليدى باطنى است.
و «طبرسى» در «مجمع البيان» مى‌گويد: به هر چيزى كه طبع انسان از آن متنفر است «نَجَس» گفته مى‌شود.
به همين دليل، اين واژه در موارد زيادى به كار مى‌رود كه مفهوم آن يعنى نجاست و آلودگى ظاهرى هم وجود ندارد، مثلًا: دردهايى را كه بيمار در درمان مى‌پذيرد، عرب
«نَجَس» مى‌گويد. اشخاص پست و شرور با اين كلمه توصيف مى‌شوند. پيرى و فرسودگى بدن را نيز
«نَجَس» مى‌نامند.
از اينجا روشن مى‌شود كه با توجّه به آيه فوق به تنهايى نمى‌توان قضاوت كرد كه اطلاق كلمه
«نَجَس» بر
مشرکان به اين خاطر است كه جسم آنها آلوده است، همانند آلوده بودن
خون،
بول و
شراب و يا به خاطر اين كه عقيده
بت‌پرستی يک نوع آلودگى درونى دارد.
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلاَ يَقْرَبُواْ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا وَإِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنِيكُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ إِن شَاء إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ) (اى كسانى كه‌ايمان آورده‌ايد! مشركان ناپاكند؛ پس نبايد بعد از اين سال به
مسجدالحرام نزديک شوند! و اگر از
فقر مى‌ترسيد، خداوند هرگاه بخواهد، شما را به فضل و كرم خود بى‌نياز مى‌سازد؛ و از راه ديگر جبران مى‌كند؛ خداوند دانا و حكيم است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در مجمع البيان در تفسير اين آيه گفته است: هر چيز پليدى را كه طبع انسان از آن تنفر داشته باشد نجس گويند، مثلا گفته مى‌شود: مردى نجس و يا زنى نجس و يا قومى نجس، چون اين كلمه
مصدر است. و وقتى اين كلمه با كلمه
رجس استعمال شود، نون آن مكسور و گفته مى‌شود: رجس نجس.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نَجَس»، ص۶۱۷.
