نَشْر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَشْر (به فتح نون و سکون شین) از
واژگان قرآن کریم به معنای گستردن و گسترده شدن است. مشتقات این ماده که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
انْتِشار (به کسر الف و سکون نون) به معنای گسترده شدن و پراکنده شدن و
نُشور (به ضم نون) به معنای زنده شدن و زنده کردن.
نَشْر در اصل به معنی گستردن و گسترده شدن است. لازم و متعدّی بکار رود «نَشَرَ الثّوبَ و الکتابَ نَشْراً: بسطه» لازم و متعدّی بودن آن در
مصباح و
اقرب مذکور است.
(وَ اِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ) «آنگاه که نامه‌ها گسترده و باز شوند»
(وَ کِتابٍ مَسْطُورٍ • فِی رَقٍ مَنْشُورٍ) «قسم به کتاب نوشته شده • در پوستی گسترده».
(وَ النَّاشِراتِ نَشْراً) «قسم به بادهای گسترنده که ابر را به طرز مخصوصی می‌گسترند».
نَشْر و انْشَار به معنی زنده کردن آمده «نَشَرَ اللّهُ الموتی و اَنْشَرَهُمْ: احیاهم» بنظر می‌آید این از آن جهت است که زنده شدن یک نوع گسترده شدن است ذرّات بدن در اثر حرکت و جنبش رشد کرده و گسترده شده بدن را تشکیل می‌دهند.
(ثُمَّ اِذا شاءَ اَنْشَرَهُ) «سپس آنگاه که خواهد او را زنده می‌کند»
(وَ الَّذِی نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَاَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَیْتاً) «او که از
آسمان آب به‌اندازه نازل کرد و بوسیله آن سرزمین مرده را زنده نمود»
مثل
(فَاَحْیا بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها) (و زمين را، پس از آن‌كه مرده بود، با آن
حیات بخشيد)
انْتِشار به معنای گسترده شدن و پراکنده شدن است.
فَاِذا قُضِیَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْاَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ.. «پس چون
نماز تمام شد در زمین متفرّق شده و در طلب
روزی و
فضل خدا باشید».
وَ مِنْ آیاتِهِ اَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ اِذا اَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ «از آیات خداوند آنست که شما را از
خاک آفرید آنگاه شما بشرید که در
زمین گسترده و منتشر می‌شوید».
نُشور مصدر است به معنای زنده شدن و زنده کردن که
لازم و
متعدی هر دو آید.
(فَاَحْیَیْنا بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها کَذلِکَ النُّشُورُ) «با آن
آب سرزمین مرده را زنده کردیم، زنده شدن
مردگان نیز همان‌طور است».
(بَلْ کانُوا لا یَرْجُونَ نُشُوراً) «بلکه از زنده شدن نمی‌ترسیدند».
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «نشر»، ج۷، ص۶۵.
