• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَشْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَشْر (به فتح نون و سکون شین) از واژگان نهج البلاغه به معنای گستردن و گسترده شدن است. و به صورت لازم و متعدى آمده است.
نَشْر و إِنْشار (به کسر الف و سکون نون) به معنى زنده كردن آمده است.
اِنْتِشار (به کسر الف، تاء و سکون نون) به معنای گسترده شدن و پراكنده شدن است.
نُشور (به ضم نون) مصدر است به صورت لازم و متعدى آمده است.
مواردى از آن در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَشْر: (مثل عقل) به معنای گستردن و گسترده شدن است. و به صورت لازم و متعدى آمده است.
نَشْر و إِنْشَار به معنى زنده كردن آمده است.
اِنْتِشار به معنای گسترده شدن و پراكنده شدن است.
نُشور مصدر است به صورت لازم و متعدى آمده است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۱

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید: «فَطَرَ الخلائِقَ بِقُدْرَتِهَ، وَ نَشَرَ الرِّياحَ بِرَحْمَتِهِ» «مخلوقات را با قدرت خود آفريد و بادها را با رحمت خود بگسترد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - خطبه ۱۶۵

حضرت درباره طاووس فرموده: «إذَا دَرَجَ إلَى الاُْنْثَى نَشَرَهُ مِنْ طَيِّهِ، وَسَما بِهِ مُطِلاًّ عَلَى رَأْسِهِ.» يعنى «چون به طرف ماده‌اش برود دم خود از پيچيدگى مى‌گستراند و باز مى‌كند و آن‌را چون سايبانى بر سرش بلند مى‌كند.» (شرح‌های خطبه: )
«طىّ» ضدّ نشر و به معنى جمع كردن و پيچيدن است.


۲.۳ - خطبه ۹۹

حضرت علی (علیه‌السلام) درباره رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) فرموده: «جَاءَهُ الْمَوْتُ فَذَهَبَ بِهِ، فَلَبِثْتُمْ بَعْدَهُ مَا شاءَ اللهُ حَتَّى يُطْلِعِ اللهُ لَكُمْ مَنْ يَجْمَعُكُمْ وَ يَضُمُّ نَشْرَكُمْ» «معنى كلام آن است كه بعد از رحلت آن حضرت آن‌چه خداست مانديد تا پروردگار ظاهر كرد براى شما كسى را كه شما را جمع كند و پراكندگی‌تان را به اتفاق مبدّل نمايد.» (شرح‌های خطبه: )
«يضمّ نشركم» يعنى پراكندگى شما جمع كند.
ابن میثم فرموده: گويند: اين اشاره به امام زمان (علیه‌السلام) است ولى بهتر است كه اشاره به خود حضرت باشد.


۲.۴ - حکمت ۳۹۰

حضرت در جایی دیگر فرموده: «و الطِّيبُ نُشْرَةٌ، وَ الْعَسَلُ نُشْرَةٌ، وَ الرُّكُوبُ نُشْرَةٌ، وَ النَّظَرُ إِلَى الْخُضْرَةِ نُشْرَةٌ» «كه اين چهار چيزه دوا و درمان هستند ولى بعيد نيست كه به معنى انبساط و شادى باشد، يعنى اين چهار چيز شادى آور و سبب شادى و نشاط مى‌شوند.» (شرح‌های حکمت: )
نشره «مثل عقده» چيزى يا افسونى است كه با آن مريضى يا ديوانه را معالجه كنند.
«النُشْرَة: رقية يُعالَج بها المجنون و المريض»
اگر چنين باشد معنى كلام امام (علیه‌السلام) آن است كه اين چهار چيزه دوا و درمان هستند ولى بعيد نيست كه به معنى انبساط و شادى باشد، يعنى اين چهار چيز شادى آور و سبب شادى و نشاط مى‌شوند



مواردى از آن در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۳۸.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۹۳.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۹۳.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۰۲.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۰۲.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷، خطبه ۱.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۷، خطبه ۱.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۹، خطبه ۱.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳، خطبه ۱.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ص۲۴۴.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ص۲۵۹.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ص۷۸.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ص۳۰۸.    
۱۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ص۶۱.    
۱۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۳، خطبه ۱۶۵.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۸۸، خطبه ۱۶۳.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۶، خطبه ۱۶۵.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۳.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه،ج۳، ص۵۵۸.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۲.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۳۶۹.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۵۴.    
۲۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۶۸.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۲۴، خطبه ۹۹.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۹۳، خطبه ۹۸.    
۲۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۴۶، خطبه ۱۰۰.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۱۳، خطبه ۱۰۰.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۹.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۲.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۴، ص۳۶۴.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۵۹.    
۳۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۸۴.    
۳۳. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۲.    
۳۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۷، حکمت ۳۹۰.    
۳۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۴۹، حکمت ۴۰۰.    
۳۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۴۶، حکمت ۴۰۰.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۷، حکمت ۴۰۰.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۲۶۱.    
۳۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۷۲.    
۴۰. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۰۳.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نشر»، ج۲، ص۱۰۳۸.    






جعبه ابزار