ناصِبَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ناصِبَة:(عامِلَةٌ نّاصِبَةٌ) «ناصِبَة» به معنى «رنج‌كش و رنج‌بيننده» از مادّۀ «نصب» به معنى «تعب و خستگى» است.
آیه در مورد كسانى است كه تلاش و كوشش زيادى در
زندگی دنیا به
خرج مى‌دهند، ولى هيچ فايده‌اى جز خستگى در
حقیقت نصيبشان نمى‌شود، نه عمل مقبولى در درگاه
خداوند دارند و نه چيزى از آن همه ثروتى كه اندوخته‌اند مى‌توانند با خود ببرند و نه نام نيكى و نه فرزند صالحى از خود باقى مى‌گذارند.
آن‌ها زحمتكشان خسته و بی‌نوايند و چه تعبير رسايى است جملۀ: عاملة ناصبة، در حقّ آن‌ها...
بعضى در
تفسیر اين جمله گفته‌اند: منظور اين است كه در اين دنيا عمل مى‌كنند، امّا خستگى و
رنج در
آخرت مى‌برند.
و بعضى گفته‌اند: مجرمان را در
دوزخ وادار به انجام اعمال شاقه و طاقت‌فرسا مى‌كنند تا
عذاب بيشترى ببينند، امّا تفسير اوّل از ميان اين سه تفسير صحيح‌تر به نظر مى‌رسد.
به موردی از کاربرد «ناصِبَة» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(عامِلَةٌ نّاصِبَةٌ) «چهره‌هايى در آن روز خاشع ذلّت بارند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(عامِلَةٌ ناصِبَةٌ) مصدر نصب كه
اسم فاعل ناصبه از آن مشتق است به معناى تعب و كوفتگى است.
و در اين آيه كلمه عاملة
خبر بعد از خبرى است كه از وجوه داده.
و همچنين كلمه «ناصبة» كه بعد از عامله آمده، و نيز كلمات تصلى، و تسقى، و ليس لهم، همه خبرهايى هستند براى كلمه وجوه، و مراد از عمل و نصب، به
قرینه اين‌كه در مقابل
صفت اهل
جنت يعنى جمله
(لِسَعْيِها راضِيَةٌ) قرار گرفته، اين است كه اهل دوزخ خستگى تلاشى كه در دنيا كردند از تنشان در نمى‌آيد، به خلاف اهل
بهشت كه وقتى تلاش خود را سودمند مى‌يابند خستگى از تنشان بيرون مى‌آيد، چون
انسان هر تلاشى كه در دنيا مى‌كند به منظور تامين
سعادت خود مى‌كند.
منظورش اين است كه به
هدف خود نائل آيد، و دوزخيان در
قیامت مى‌بينند كه آن‌چه در دنيا تلاش كردند بى‌نتيجه مانده و خردلى سودمند نبوده.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ناصبة»، ج۴، ص ۴۵۳.
