میرزا لطفعلی مجتهد تبریزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
میرزا لطفعلی مجتهد تبریزی (متوفای ۱۲۶۲ق)، از علمای طراز اول و
امام جمعه تبریز در
قرن سیزدهم هجری قمری بود. خاندان وی بیش از یک قرن زعامت علمی و دینی مردم تبریز و
آذربایجان را برعهده داشتند و خدمات شایانی انجام دادند. آنان همیشه در فعالیتهای سیاسی، فرهنگی، علمی و اقتصادی نقش داشته و سالها کلمه «مجتهد» در آذربایجان به آنان اطلاق میشد.
میرزا لطفعلی از شاگردان
صاحب ریاض بود و از وی
اجازه اجتهاد دریافت کرد. از آثار نیک او در تبریز کَندن
قناتهایی بود که به نام «
قنات امام جمعه» مشهور شد. پدرش در اجازهای که در سال ۱۲۵۳ ق به وی داد، او را مجتهد خواند.
پدر حاج میرزا لطفعلی
آیتالله میرزا احمد فرزند لطفعلیخان، فرزند محمّدصادق مغانی قراجهداغی (بنیانگذار خاندان مجتهدی تبریز) از تیره مغانلوی شاهسون بود. پدرش از امیران
زندیه و مادرش هم از سادات رضوی اصفهان بود. میرزا احمد پس از تولّد و نشو و نما، چونان پدر متصدی مقام دولتی شد، امّا دیری نپایید که از مناصب دولتی کناره گرفت و به تحصیل
علوم اسلامی همت گماشت. ابتدا راهی
حوزه علمیه اصفهان گردید و سپس به
عتبات عالیات عزیمت کرد و وارد
کربلا شد. در
حوزه علمیه کربلا از درس
سیّد علی طباطبایی نویسنده
ریاض المسائل بهره برد و به دریافت
اجازه اجتهاد از استاد مفتخر گردید.
بعد از بازگشت به
تبریز،
امامت جمعه،
مرجعیت و ریاست علمی آن سامان را برعهده گرفت. او ادیب و شاعری توانا و دارای حافظهای قوی نیز بود. سالها بهعنوان بزرگترین رهبر دینی
آذربایجان در راه ارشاد مردم و رفع حوائج آنها خدمت نمود و سرانجام در ۲۷
رجب سال ۱۳۶۵ ق در تبریز درگذشت و جنازهاش را به
نجف اشرف منتقل کردند و در مقبره خصوصی بهخاک سپردند.
آثار علمی و ادبی وی عبارت است از: «قصیدهای عربی در ۴۰۰ بیت در مدح
حضرت حجت (عجّلاللهفرجهالشریف)» «دیوان شعر فارسی» «دیوان شعر عربی» «منهج الرشاد فی شرح الارشاد» در چند جلد، «رساله عملیه» به
زبان فارسی و «فقه عملی».
حاج میرزا لطفعلی مجتهد تبریزی فرزند ارشد میرزا احمد آقا بود. تحصیلات خود را نزد پدر فراگرفت و در سفری به
عتبات عالیات در حوزه درسی
سیّدعلی طباطبایی در
کربلاء شرکت کرد و از وی
اجازه اجتهاد گرفت. پس به
ایران آمد و بهدستور پدر متصدی امر
امامت جمعه تبریز گردید. از آثار نیک او در تبریز کَندن
قناتهایی بود که به نام «
قنات امام جمعه» مشهور شد. پدرش در اجازهای که در سال ۱۲۵۳ ق مشترکاً به ایشان و دو برادر دیگرش
میرزا جعفر و
میرزا رضا داد، او را مجتهد خواند. او کتابخانه مفصلی داشت و بر بیشتر کتابها تعلیقه زده بود. خط و انشای خوبی هم داشت. روزی در حضور پدر حدیث شریف نبوی «الطاعم الشاکر خیر من الصّائم الصّامت» را چنین به
نظم درآورد:
از جانب مقدس نبوی• • • این حدیثم همیشه در گوش است
خوردن حق گزین و شکر گذار• • • بهتر از روزه دار خاموش است
آثار علمی او چنین است: «اوثق الوسائل فی شرح ریاض المسائل» تا مبحث تیمم «تفسیر قرآن» در دو جلد و بیشتر در مسائل کلامی و اعتقادی است «کتاب الزکوة» این کتاب ناقص است «ملاذ الداعی» در مواعظ و اخلاق به
زبان فارسی «شرح قصیده کعب بن زهیر» به
عربی، و در سال ۱۲۷۴ق در
تهران چاپ شد.
وى چهار برادر فاضل و دانشمند داشت که جزء مراجع و بزرگان علمای تبریز بودند که اسامی آنان به شرح ذیل است:
۱.
میرزا جعفر مجتهد تبریزی (متوفای ۱۲۶۲ق)
۲.
میرزا رضا مجتهد تبریزی (متوفای ۱۲۶۲ق) که به همرا دو برادر خود میرزالطفعلی و میرزاجعفر در سال ۱۲۶۲ هجری قمری بر اثر بیماری وبا از دنیا رفتند.
۳.
میرزا محمدباقر مجتهد تبریزی (۱۲۲۱-۱۲۸۵ق)
۴.
میرزا جواد مجتهد تبریزی (متوفای ۱۳۱۳ق)
حاج میرزا لطفعلی سه پسر به نامهای:
۱. میرزا اسماعیل ۲. میرزا محمّد ۳. میرزا علی (متوفای ۱۲۴۸ ق) داشت که همه در منابع رجالی مذکور است.
وفات وی در وبای سال ۱۲۶۲ ق در عهد پدر اتفاق افتاد.
سایت فرهیختگان فرهنگ شیعی، برگرفته از مقاله «جواد مجتهد تبریزی (میرزا جواد مجتهد تبریزی)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۹/۱۲.