اجازه اجتهاد مطلق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اجازه در اجتهاد» از مسائل مربوط به علم فقه است. البته هیچ‌کدام از این امور به صراحت در روایات نیامده است. با این توضیح، اکنون به توضیح این اصطلاحات خواهیم پرداخت.
مجتهد در فقه بر دو نوع است:
مجتهد مطلق و
مجتهد متجزّی .
اگر مجتهدی در همه ابواب فقه؛ بتواند صاحب رأی و نظر باشد و بتواند از
ادله اربعه (
قرآن ،
سنت ،
عقل و
اجماع ) در همه این ابواب؛
حکم الهی را استخراج کند؛ به چنین اجتهادی؛
اجتهاد مطلق و به آن مجتهد؛
مجتهد جامع الشرائط گفته می‌شود.
در مقابل به مجتهدی که توانایی استنباط در همه مسائل و
ابواب فقهی را هنوز به‌دست نیاورده و فقط می‌تواند در برخی از ابواب آن؛ اجتهاد خود را به‌کار گرفته و احکام الهی را استخراج کند؛
مجتهد متجزی گفته شده و به چنین اجتهادی،
اجتهاد تجزی می‌گویند.
از قدیم در حوزه‌های علمیه چنین رسم بوده که شاگردان - تحت اشراف اساتید خود - در مسیر رشد علمی و عملی حرکت می‌کردند و اگر استادی که در جایگاه مجتهد جامع الشرائط بود، توانایی استنباط
احکام شرعی را در یکی از شاگردانش می‌دید، به درخواست آن شاگرد یا حتی بدون درخواست وی،
اجازه اجتهاد را معمولاً با نوشتن دست خطی به او عطا می‌کرد.
اجازه اجتهاد یک روش و متد پیشرفته در بین برنامه‌های آموزشی است، امروزه هم تأیید نهایی استاد یا دادن انواع اجازات و مدارک علمی از سوی مراکز بزرگ علمی در داخل کشور و یا مراکز علمی بین‌المللی برای شروع به کار و فعالیت علمی، امری رایج و مورد تأیید است.
در حوزه هم چنین اجازاتی از قدیم در بین علما؛ رایج بوده و داشتن چندین اجازه اجتهاد؛ به‌خصوص از بزرگان؛ نشانه قوّت عملی اجازه گیرنده بوده است. برای نمونه؛ در زندگی‌نامه
حضرت آیت الله بروجردی چنین آمده است: «در مدت اقامت ایشان در اصفهان و در سن ۲۸ سالگی؛ از سوى سه تن از اساتید حوزه، برایشان اجازه اجتهاد صادر شد».
البته برخی از علما نیز در دادن اجازه اجتهاد بسیار سختگیر بودند؛ در احوالات مرحوم شیخ انصاری نقل شده است: ایشان به کسی اجازه اجتهاد نمی‌داد و به سختی راضی به این عمل می‌شد.
گفتنی است؛ اجازه اجتهاد، اگر چه جنبه تأیید علمی توسط استاد را دارد، ولی بدان معنا نیست که اگر کسی در خود قدرت استنباط را یافت و توانایی استخراج احکام الهی را پیدا کرد، تا زمانی که اجازه اجتهاد نگرفته باشد، حق اجتهاد ندارد، بلکه اگر چنین قدرتی داشت بر او واجب است که تقلید نکرده و لا اقل برای دست‌یابی به احکام شرعی، برای اعمال خودش هم که شده؛ اجتهاد کند
پایگاه اسلام کوئیست، تاریخ بازیابی:۱۳۹۵/۶/۱۶
