• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

میرزا رضا مجتهد تبریزی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


میرزا رضا مجتهد تبریزی (متوفای ۱۲۶۲ق)، از علمای قرن سیزدهم هجری قمری در تبریز بود. خاندان وی بیش از یک قرن زعامت علمی و دینی مردم تبریز و آذربایجان را برعهده داشتند و خدمات شایانی انجام دادند. آنان همیشه در فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی، علمی و اقتصادی نقش داشته و سال‌ها کلمه «مجتهد» در آذربایجان به آنان اطلاق می‌شد.
میرزا رضا اجازه اجتهاد خود را از پدرش دریافت کرد. وی در وبای عمومی ۱۲۶۲ ق به اتفاق دو برادرش میرزالطفعلی و میرزاباقر درگذشت.


پدر حاج میرزا رضا آیت‌الله میرزا احمد فرزند لطفعلی‌خان، فرزند محمّدصادق مغانی قراجه‌داغی (بنیانگذار خاندان مجتهدی تبریز) از تیره مغانلوی شاهسون بود. پدرش از امیران زندیه و مادرش هم از سادات رضوی اصفهان بود. میرزا احمد پس از تولّد و نشو و نما، چونان پدر متصدی مقام دولتی شد، امّا دیری نپایید که از مناصب دولتی کناره گرفت و به تحصیل علوم اسلامی همت گماشت. ابتدا راهی حوزه علمیه اصفهان گردید و سپس به عتبات عالیات عزیمت کرد و وارد کربلا شد. در حوزه علمیه کربلا از درس سیّد علی طباطبایی نویسنده ریاض المسائل بهره برد و به دریافت اجازه اجتهاد از استاد مفتخر گردید.
بعد از بازگشت به تبریز، امامت جمعه، مرجعیت و ریاست علمی آن سامان را برعهده گرفت. او ادیب و شاعری توانا و دارای حافظه‌ای قوی نیز بود. سال‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین رهبر دینی آذربایجان در راه ارشاد مردم و رفع حوائج آنها خدمت نمود و سرانجام در ۲۷ رجب سال ۱۳۶۵ ق در تبریز درگذشت و جنازه‌اش را به نجف اشرف منتقل کردند و در مقبره خصوصی به‌خاک سپردند.
آثار علمی و ادبی وی عبارت است از: «قصیده‌ای عربی در ۴۰۰ بیت در مدح حضرت حجت (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)» «دیوان شعر فارسی» «دیوان شعر عربی» «منهج الرشاد فی شرح الارشاد» در چند جلد، «رساله عملیه» به زبان فارسی و «فقه عملی».
[۱] امین، سیّدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۶۹.    
[۲] نادر میرزا، تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز، ص۱۱۷.
[۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، کرام البرره، ج۱، ص۱۰۲-۱۰۳.
[۴] تربیت، محمّدعلی، دانشمندان آذربایجان، ص۳۵.
[۵] خیّام‌پور، عبدالرسول، فرهنگ سخنوران، ص۲۸.
[۶] اعتماد السلطنه، محمّدحسن‌خان، الماثر و الآثار، ص۱۷۳.
[۷] امینی، محمدهادی، معجم رجال و الفکر الادب فی النجف، ص۸۲.
[۸] جمعی از نویسندگان، دایرة المعارف تشیع، ج۴، ص۷۶.
[۹] دوستی، حسین، ستارگان درخشان، ص۳۵-۳۱.
[۱۰] حسینی اشکوری، سیّداحمد، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ج۸، ص۱۱۳.
[۱۱] سید محمد طباطبایی‌ بهبهانی و عبدالحسین حائری، فهرست کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ج۳، ص۱۵۱۰-۱۵۰۹.
[۱۲] امینی، عبدالحسین، شهداء الفضیله، ص۵۴۷.
[۱۳] مجتهدی، مهدی، رجال آذربایجان در عصر مشروطیت، ص۶۷.
[۱۴] عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، مفاخر آذربایجان، ج۱، ص۱۳۹-۱۴۳.
[۱۵] علیزاده، عمران، نامداران تاریخ، ج۲، ص۲۰۸-۲۱۰.
[۱۶] الوانساز خویی، محمّد، فرهیختگان آذربایجان، خطی.


حاج میرزا رضا مجتهد تبریزی سومیّن پسر حاج میرزا احمد مجتهد تبریزی است. از اجازه نامه‌ای که پدر در سال ۱۲۵۳ ق درباره وی و دو برادرش صادر کرد، کمال فضل و دانش او مشخص می‌شود. وی در وبای عمومی ۱۲۶۲ ق به اتفاق دو برادرش میرزالطفعلی و میرزاباقر درگذشت.
[۱۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، کرام البرره، ج۱، ص۱۰۳.
[۱۸] الوانساز خویی، محمّد، فرهیختگان آذربایجان، خطی.


وى چهار برادر فاضل و دانشمند داشت که جزء مراجع و بزرگان علمای تبریز بودند که اسامی آنان به شرح ذیل است:
۱. میرزا لطفعلی مجتهد تبریزی (متوفای ۱۲۶۲ق)
۲. میرزا جعفر مجتهد تبریزی (متوفای ۱۲۶۲ق)
۳. میرزا محمدباقر مجتهد تبریزی (۱۲۲۱-۱۲۸۵ق)
۴. میرزا جواد مجتهد تبریزی (متوفای ۱۳۱۳ق)

۱. ↑ امین، سیّدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۶۹.    
۲. ↑ نادر میرزا، تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز، ص۱۱۷.
۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، کرام البرره، ج۱، ص۱۰۲-۱۰۳.
۴. ↑ تربیت، محمّدعلی، دانشمندان آذربایجان، ص۳۵.
۵. ↑ خیّام‌پور، عبدالرسول، فرهنگ سخنوران، ص۲۸.
۶. ↑ اعتماد السلطنه، محمّدحسن‌خان، الماثر و الآثار، ص۱۷۳.
۷. ↑ امینی، محمدهادی، معجم رجال و الفکر الادب فی النجف، ص۸۲.
۸. ↑ جمعی از نویسندگان، دایرة المعارف تشیع، ج۴، ص۷۶.
۹. ↑ دوستی، حسین، ستارگان درخشان، ص۳۵-۳۱.
۱۰. ↑ حسینی اشکوری، سیّداحمد، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ج۸، ص۱۱۳.
۱۱. ↑ سید محمد طباطبایی‌ بهبهانی و عبدالحسین حائری، فهرست کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ج۳، ص۱۵۱۰-۱۵۰۹.
۱۲. ↑ امینی، عبدالحسین، شهداء الفضیله، ص۵۴۷.
۱۳. ↑ مجتهدی، مهدی، رجال آذربایجان در عصر مشروطیت، ص۶۷.
۱۴. ↑ عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، مفاخر آذربایجان، ج۱، ص۱۳۹-۱۴۳.
۱۵. ↑ علیزاده، عمران، نامداران تاریخ، ج۲، ص۲۰۸-۲۱۰.
۱۶. ↑ الوانساز خویی، محمّد، فرهیختگان آذربایجان، خطی.
۱۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، کرام البرره، ج۱، ص۱۰۳.
۱۸. ↑ الوانساز خویی، محمّد، فرهیختگان آذربایجان، خطی.


سایت فرهیختگان فرهنگ شیعی، برگرفته از مقاله «جواد مجتهد تبریزی (میرزا جواد مجتهد تبریزی)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۹/۱۲.    


رده‌های این صفحه : درگذشتگان 1262 (قمری) | علمای ایران قرن 13 (قمری) | علمای تبریز قرن 13 (قمری) | مجتهدان ایرانی سده سیزدهم (قمری)
جعبه ابزار